• Al lange tijd wordt door de medische wereld aangedrongen om minder verzadigd en meer onverzadigd vet, waaronder de omega-6 vetzuren te eten voor de gezondheid van uw hart. Die aanbevelingen zijn gebaseerd op de simpele constatering dat cholesterolwaarden worden verlaagd door onverzadigde vetzuren en worden verhoogd door verzadigde vetzuren. Maar de vervanging in het voedingspatroon van verzadigd vet door onverzadigd vet is nog nooit getest in gerandomiseerde, goed gecontroleerde klinische studies. Steeds meer wordt duidelijk dat deze vervanging een averechts effect heeft, cholesterolwaarden gaan wel omlaag doch de kans op aderverkalking en hart- en vaatziektes verandert niet en de kans op doodgaan wordt duidelijk hoger. Lees meer...¹ ².

• Meer en meer studies laten zien dat niet cholesterol maar ontstekingen hartproblemen veroorzaken. Hier een studie dit dat bevestigt.

• Een andere analyse laat zien dat zij met de hoogste inname van vetten waaronder verzadigd vet geen verhoogde kans hebben op hart- en vaatziektes. Weer andere studies ¹ ² ³ ⁴ bevestigen dat. Een andere studie laat zien dat verzadigd vet uit zuivel de kans op hart- en vaatziektes zelfs doet verlagen. Nieuwere studies ¹ ² laten zien dat alleen vette gefermenteerde zuivelproducten de kans op hart- en vaatziektes en zeker de kans op een beroerte duidelijk doen verlagen in tegenstelling tot vetarme en niet gefermenteerde zuivel.

• Verzadigd vet zou zorgen voor hoge cholesterolwaarden en daardoor de kans op hart- en vaatziektes verhogen zo wordt al meer dan vijftig jaar beweerd doch inmiddels is bekend dat die stelling wat al te simpel is en het allerlei factoren zijn die een slechtere bloeddoorstroming en schade aan de wanden van de bloedvaten veroorzaken en dat de hoeveelheid cholesterol eigenlijk niet van belang is, zo blijkt ook uit deze studies ¹ ², waarbij gezonde voeding zoals bij het mediterraan dieet de kans op hart- en vaatziektes echt doet verlagen, los van het feit of waarden totaal en slecht cholesterol omlaag gaan. Een andere grote studie laat weer zien dat schone, wat dichtgeslibde of flink dichtgeslibde slagaders nauwelijks verschil maken in de kans op een hartaanval. Schotse onderzoekers hebben alle studies van voor 1983 bekeken en vonden maar 7 betrouwbare studies, met in totaal 2.467 mannen en geen vrouwen. Maar minder vet in de voeding gaf geen lagere kans om dood te gaan, in het algemeen ook niet aan hart- en vaatziektes, zelfs als er sprake was van vermindering van bloedwaarden cholesterol. Een andere studie laat zien dan niet verzadigd vet maar transvetten de kans op hart- en vaatziektes sterk doen verhogen.

• Hier een studie die laat zien dan niet verzadigd vet maar geraffineerde suikers de boosdoener zijn. Volgens een ander onderzoek verhoogt het eten van veel geraffineerde suiker de kans om dood te gaan aan hart- en vaatziektes fors. Suiker speelt een belangrijker rol in het ontstaan van hart- en vaatziektes dan vet zo blijkt uit een studie. Vooral de toegevoegde, geraffineerde suikers aan voeding en dranken in de vorm van sucrose en fructosesiropen zijn het ergst, aldus de onderzoekers en dan te bedenken dat in 75% van al de verpakte kant en klare voeding suikers toegevoegd zijn. Deze grote studie  bevestigt dat ook nog eens. De natuurlijke suikers in fruit en groenten daarentegen geven geen risico op hart- en vaatziektes. Hier een studie die dat nog eens bevestigt. Een, nooit gepubliceerde, studie uit 1965 laat al zien dat suikers een belangrijke oorzaak is van hart- en vaatziektes.

• Bij bijna iedereen van de mensen met hart- en vaatziektes ligt een ongezonde levensstijl aan de basis; overgewicht, ongezond eten met te weinig groenten en fruit, te weinig vezels, te weinig volkoren granen, te veel koolhydraten, voeding met een hoge glycemische belasting, te veel bewerkte voeding, te vaak fastfood en te weinig (vette) vis (teveel bewerkte omega-6 vetzuren en te weinig onbewerkte essentiële vetzuren als het omega-3 vetzuur alfa-linoleenzuur en het omega-6 vetzuur linolzuur), te veel zout of beter gezegd te weinig kalium, dagelijks frisdranken, het drinken van vaak en veel alcohol, overgewicht met veel buikvet, stress en geestelijke gesteldheid en te weinig bewegen. Iedere dag 10 minuten extra bewegen doet de kans op een hartziekte al met 50% verminderen. Het eten van een paar keer per week vette vis doet de kans op een hart- en vaatziekte tot wel 90% afnemen. Het eten van veel geraffineerde suiker doet volgens onderzoek de kans op doodgaan aan hart- en vaatziektes flink verhogen.

• Volgens diverse studies verlaagt een mediterraandieet de kans op hart- en vaatziekte flink, zelfs bij een verhoogde genetische kans op deze ziektes. Een mediterraandieet zorgt volgens onderzoek voor geen verhoogde kans meer op deze ziektes.

• Vegetarisch eten doet de kans op een hart- en vaatziekte wel met 1/3 afnemen.

• Uit een studie blijkt dat voeding rijk aan eiwitten goed voor hart- en bloedvaten is, vergelijkbaar met het stoppen met roken of meer bewegen. Zeven verschillende aminozuren (de bouwstenen van eiwitten) werden bekeken: arginine, cysteïne, glutaminezuur, glycine, histidine, leucine en tyrosine. Voeding rijk aan deze zeven aminozuren, in het bijzonder die van plantaardige oorsprong, bleken een duidelijk lagere bloeddruk te geven vergelijkbaar met veel bewegen. Glutaminezuur, leucine en tyrosine worden vooral gevonden in dierlijke voeding en bleken te zorgen soepelere bloedvaten, vergelijkbaar met het stoppen met roken. 

• Mensen met veel positieve emoties en vooral optimisme hebben volgens onderzoek duidelijk minder kans hebben op een hartprobleem. Ook levensvreugde heeft een positieve invloed en optimisme zorgt zelfs voor 50% minder kans op een hartprobleem. Als men al een hartziekte heeft zijn de voordelen wat minder.

• Zelfs als je erfelijk belast bent met bij het gen (9p21) dat de kans op hart- en vaatziekten verdubbelt, kun je door gezonde voeding dit extra risico elimineren. Vaak wordt gedacht dat je niets tegen dit erfelijke risico kan doen doch het eten van dagelijks 5 porties groenten (vooral rauw) en fruit doen dit extra risico volledig teniet. Ongeveer een op de vijf mensen heeft een variant van dit gen (9p21).

• Goede tandhygiëne, waaronder twee keer per dag tanden poetsen verlaagt de kans op een hartziekte aanzienlijk.

• Ook een belangrijke en niet te onderschatte risicofactor voor hart- en vaatziektes zijn slechte milieuomstandigheden, waaronder roken. Vermijd ter voorkoming van hartschade, al vanaf jonge leeftijd, zoveel mogelijk ernstige luchtvervuiling en fijnstof. Ook blootstelling aan de chemische stof perfluoroctaanzuur (PFOA) geeft een duidelijk hogere kans geeft op hart- en vaatziektes. (PFOA, bekend als een hulpstof bij de bereiding van teflon wordt ook toegepast in smeermiddelen, poetsmiddelen, coatings van papier en textiel, voedselverpakkingen en vlamvertragers en is al overal in het milieu te vinden.) Bijna iedere westerling blijkt volgens onderzoek meer of minder PFOA's in hun bloed te hebben en zij met de hoogste bloedwaarden PFOA's blijken wel twee keer meer kans te hebben op hart- en vaatziekte en vernauwde kransslagaders dan zij met de laagste bloedwaarden. Blootstelling aan Bisphenol-A lijkt ook al tot een duidelijk verhoogde kans te leiden.

  (klik hier voor onderzoeken over bisphenol)

• Slaapapneu en te weinig of teveel slapen vergroot ook de kans op hart- en vaatziektes flink, zeven tot zeveneneenhalf uur slapen blijkt het beste te zijn.

• Volgens onderzoek zijn voor jonge mensen hoge bloedwaarden koper en ijzer goed voor een goede gezondheid doch voor mensen ouder dan 50 jaar geven hoge bloedwaarden koper en ijzer flink meer kans op de ziekte van Parkinson en Alzheimer, hart- en vaatziektes en andere ouderdomsziekten zoals kanker. Mannen hebben doorgaans meer ijzer in het lichaam en de hersenen dan vrouwen vandaar dat mannen ook vaker eerder al neurodegeneratieve ziektes ontwikkelen. Bij vrouwen waar de baarmoeder verwijderd is blijkt dat die vergelijkbare hoeveelheden ijzer in het lichaam en hersenen hebben als mannen. Belangrijk is daarom dat senioren supplementen met koper en ijzer achterwege laten, voeding rijk aan koper en ijzer zoals vlees verminderen, regelmatig bloed geven om het ijzergehalte te verminderen en zinktabletten nemen om de koperopname te verminderen.

• Uit een grote langjarige studie blijkt dat zij met de hoogste bloedwaarden vitamine D wel 40% minder kans hebben op een hartziekte, 64% minder kans op een hartaanval, 57% minder kans op een vroegtijdige dood en 81% minder kans op een fatale hartziekte alles vergeleken met zij met de laagste bloedwaarden vitamine D.

• Uit verschillende onderzoeken blijkt dat dagelijks teveel calcium (meer dan 600-700 mg) in de voeding en te weinig vitamine D de afzettingen in de bloedvaten doet toenemen, met als gevolg een sterk verhoogde kans op hart- en vaatziektes.

• Zorg voor goede kleding om de kans op een hartaanval te verminderen als gevolg van temperatuurverschillen (bijv. van binnen naar buiten).

• Kruiden en specerijen toegevoegd aan het eten zorgen volgens een kleine studie voor een lagere kans op hart- en vaatziektes. Kruiden zoals knoflook, rozemarijn, oregano, kaneel, kruidnagel, paprika, kurkuma, gember en zwarte peper hebben veel antioxidatieve kracht. Na een maaltijd, zeker een vetrijke stijgen de triglyceridenwaarden in het bloed snel tot waarden die een verhoogd risico op hart- en vaatziekte kunnen geven. Kruiden toevoegen aan de maaltijd zorgt zo blijkt uit de studie dat de triglyceridenwaarden wel 30% minder hoog worden.

• Belangrijk voor een goed vetmetabolisme en zo tegen hart- en vaatziektes is een goede darmflora.

• Let op: Mannen onder de veertig jaar die al kaal of grijs zijn hebben volgens onderzoek wel ruim vijf keer meer kans op hartproblemen. Die verhoogde kans is zelfs hoger dan bij overgewicht.

• Let op: Door het ouder worden ontstaan ook rimpels op het voorhoofd. Uit een studie onder 3.200 deelnemers die 20 jaar lang werden gevolgd blijkt dat veel en diepe rimpels op het voorhoofd kunnen duiden op een duidelijk grotere kans op hart- en vaatziektes en het doodgaan hieraan. Echte oorzaken van hart- en vaatziekte zoals bijv. hoge bloeddruk zijn doorgaans niet echt zichtbaar. Veel en diepe rimpels zijn wel zichtbaar en zo een goed teken om hart- en vaatziektes aan te pakken en proberen te voorkomen.

• Volgens een grote studie is de belangrijkste oorzaak voor hartproblemen het niet bewegen dan volgt roken, dan overgewicht en dan hoge bloeddruk als oorzaak.

Roken, bewegen, en ongezond eten en drinken is duidelijk oplosbaar, milieuomstandigheden kan wat moeilijker zijn doch ook net als de andere factoren te beïnvloeden door uw voedingspatroon aan te passen zoals beschreven bij Gezonde voeding en Tips.

Deze aanpassing dient eigenlijk al op zeer jeugdige leeftijd plaats te vinden want uit steeds meer wetenschappelijk onderzoek blijkt dat voedingsgewoontes in de eerste 20 jaar van het leven een nog belangrijker risico kan zijn dan genetische aanleg en recente onderzoeken tonen aan dat methylrijke voeding zoals o.a. vis, uien, bietjes, broccoli, knoflook, spinazie, peulvruchten, foliumzuur en vitamine B12 de genetische aanleg kan veranderen.

Het gevolg van een ongezonde levensstijl en slechte milieuomstandigheden zijn: te hoog cholesterol, hoge bloeddruk, overgewicht met vetzucht in de buikstreek en diabetes.

Let op: Zij die op veertigjarige leeftijd al twee of meer risicofactoren (roken, hoge bloeddruk, te hoog cholesterol, overgewicht, en hoge bloedsuikers) hebben, kunnen tot wel 10x meer kans hebben op hart- en vaatziektes op latere leeftijd.

Vijf belangrijke indicatoren volgens de Amerikaanse hartstichting en Universiteit van Michigan:

• Bloeddruk van 135/95 of hoger, of verlaagd door medicijnen.

• Vetzucht in de buikstreek met een taillemaat (over de navel gemeten) van meer dan 102 cm bij mannen en 88 cm bij vrouwen.

• Bloedsuikerwaarde van meer dan 100(5,5) ('s-morgens, nuchter gemeten).

• Bloedwaarde van triglyceriden met een waarde van 150 (1,7) of meer.

• HDL (goed cholesterol) waarden te laag, lager dan 40(1,1) voor mannen en 50(1,3) voor vrouwen.

Voldoet u aan 3 of meer van deze indicatoren dan bent u zeker een potentieel hartpatiënt en leg dan extra nadruk op het volgende, en geloof het of niet doch als u deze onderstaande adviezen dagelijks ter harte neemt zult u na verloop van tijd merken dat het werkt en zij die al medicijnen nemen voor hun problemen dit gebruik in overleg met hun arts flink tot helemaal kunnen verminderen.

De kracht waarmee iemand een handdruk geeft, kan een indicatie geven over de kans die hij heeft op doodgaan of een hartaanval of een beroerte, zo blijkt uit een omvangrijke studie. Het meten van de kracht in de hand, zo blijkt uit de studie, lijkt een betere manier om het risico te voorspellen dan het meten van de bloeddruk.

Algemeen:

• Voorkomen is heel belangrijk want iedere dag krijgen 42 mensen in Nederland en 30 in België buiten het ziekenhuis een hartstilstand en krijgen 78 mensen in Nederland en 41 in België een hartinfarct, waarvan de helft met dodelijke afloop. (situatie 2019)

• Omdat met een verkeerde bereiding van voeding ook belangrijke voedingstoffen verloren kunnen gaan of ongewenste, slechte stoffen gevormd kunnen worden vindt u bij Tips belangrijke aanwijzingen om dit te voorkomen.

• Start met een inname van vitamine D, dagelijks van wel 25 tot 100 mcg. Uit een grote langjarige studie blijkt dat zij met de hoogste bloedwaarden vitamine D wel 40% minder kans hebben op een hartziekte, 64% minder kans op een hartaanval, 57% minder kans op een vroegtijdige dood en 81% minder kans op een fatale hartziekte alles vergeleken met zij met de laagste bloedwaarden vitamine D. Een andere studie laat vergelijkbare resultaten zien.

• Meer bewegen. Uit een grote studie blijkt dat regelmatig bewegen net zo goed werkt als medicijnen bij hart- en vaatziektes.

• Uit een studie onder ruim 6.400 hartpatiënten blijkt dat niet het lichaamsgewicht doch de verhouding spier/vetmassa belangrijk is ter voorkoming van een vroegtijdige dood. Deelnemers met een hoge spiermassa en een lage vetmassa bleken wel 60% minder kans te hebben om dood te gaan dan zij met een lage spiermassa en een hoge vetmassa.

• Beperk de hoeveelheid koolhydraten en neem voeding met lage glycemische belasting.

• Drink veel water en thee, zowel groene als zwarte.

• Drink niet te veel koffie, en liever geen deca.

• Drink cacao en neem zwarte of pure chocolade (niet te veel voor de cal.)

• Gematigd alcoholgebruik, rode wijn lijkt goed te zijn.

• Uit verschillende onderzoeken blijkt dat het regelmatig drinken van frisdranken, gewoon of light niet goed is voor uw hart. Bij twee frisdrankjes per dag is er al 30% meer kans op een hartaandoening en wel 50% meer kans om hieraan te overlijden en dat vaak al na enige weken. Ook zorgt het regelmatig drinken van frisdranken, volgens onderzoek bij mensen met hartproblemen, voor een duidelijk hogere kans op een hartstilstand.

• Eet de juiste vetzuren, alfa-linoleenzuur en linolzuur in onbewerkte vorm.

• Eet veel vis¹ en zeker ook vette vis en zo min mogelijk bewerkt vlees.

• Begin uw dag met een volkoren ontbijt.

• Neem voeding met veel vezels.

• Neem vaker (zelfgemaakte) kippensoep.

• Neem extra fruitº, groente (vooral soja en peulvruchten) zodat u ook voldoende vitamine C krijgt.

• Div. noten, pinda's en kruiden, speciaal knoflook. Volgens onderzoek doet drie keer in de week een kleine 30 gram noten, vooral walnoten de kans om dood te gaan aan hart- en vaatziektes met 55% verminderen, vergeleken met zij die geen noten eten.

• Doe zo veel mogelijk met olijfolie

• Beperk het gebruik van natrium (o.a. in keukenzout) en neem meer voeding rijk aan kalium in het bijzonder tegen hoge bloeddruk of een beroerte.

• Neem niet teveel calcium in uw voeding.

• Zorg voor voldoende vitamine K(2) en magnesium in uw voeding

• Gebruik in overleg, ter vervanging van een medicijn of aspirine, als supplement resveratrol met hetzelfde effect.

• Hartpatiënten hebben een duidelijk hogere kans op een depressie. Ter voorkoming zijn volgens onderzoek goede bloedwaarden omega-3 vetzuren al belangrijk omdat omega-3 vetzuren in de bestrijding van de depressie dan nog effectiever zijn.

• Let op: In een studie in wordt nog eens uiteengezet waarom hartpatiënten tijdens de spitsuren beter thuis kunnen blijven. Er is volgens de onderzoekers ruim voldoende bewijs dat luchtvervuiling de kans op hart- en vaatziektes en het doodgaan hieraan duidelijk verhoogd. Luchtvervuiling staat inmiddels in de top tien van vermijdbare ziektefactoren. 30% van de mensen, die in stedelijke gebieden wonen, heeft te maken met hogere waarden luchtvervuiling dan de Europese maatstaven. Volgens de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is dat zelfs 90%. Doch, volgens de onderzoekers, de lucht binnen in huis, school en werkplekken laat ook vaak te wensen over.

• Uit een studie onder ruim 16.000 hartpatiënten blijkt dat fijnstof kan zorgen voor een meer ernstig hartaanval. Patiënten werden de laatste 20 jaar opgenomen met verschillende soorten hartaanvallen, een onstabiele angina pectoris, een minder ernstig (N-STEMI) of een ernstig (STEMI) hartaanval. Op dagen met een fijnstof (PM2,5) concentratie van 25 mcg of hoger bleek de kans op een ernstig hartaanval (STEMI) veruit het grootst te zijn. Op deze dagen kunnen potentiële hartpatiënten dus beter binnen blijven en zo min mogelijk inspanningen buitenshuis doen, aldus de onderzoekers.

Een preventief dieetadvies gelanceerd door onderzoekers van Erasmus MC.

Meer uitleg over en voeding voor het hart.

Voor meer voeding en informatie bij echt te hoog cholesterol kijk hier.

Voor meer voeding en informatie bij hoge bloeddruk kijk hier.

Voor meer voeding bij aderverkalking klik hier.

º¹ Belangrijke samenvattingen uit Voeding Tips

º Het is beter fruit niet te schillen. Was wel altijd eerst de schil. In de schil zitten veel nuttige (bioactieve) voedingsstoffen die verloren gaan als we het fruit schillen. Schillen helpt ook niet echt om bestrijdingsmiddelen te verwijderen want die kunnen ook verder in het product zitten dan de schil. Koop daarom biologisch geteeld fruit zonder bestrijdingsmiddelen.

¹ Uit wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat vis alleen de goede eigenschappen behoudt als die op de juiste manier bereid wordt. De goede manier van vis bereiden: koken, stomen of stoven of bakken in de oven. Niet de juiste manier is frituren of bakken (behalve af en toe volgens onderzoek dan wel in extra virgin olijfolie) of het eten van vissticks daardoor kan gezonde vis zelfs ongezond worden. Vis liefst ook niet combineren met nitraatrijke groente (zoals bijv. sla) en ter bestrijding van mogelijke vervuiling met kwik het eten van vis combineren met speciale voeding. Ook is niet alle vis gezond, zo lijken de gekweekte soorten tilapia en meerval nauwelijks omega-3 vetzuren en veel omega-6 vetzuren te bevatten, niet echt gezond dus.

² Grapefruit kan leverfuncties zodanig beïnvloeden dat de werking van bepaalde medicijnen tot wel 12 uur later veranderd wordt. Overleg met uw arts of apotheker.

(30-04-2019)                                                                    Printen