Home / ...

 

Zonnen, zonnecrèmes en de risico's.

 

De zon heeft twee gezichten. Zonder zon op het lichaam geen aanmaak van vitamine D en zonder zon geen verbranding van de huid en geen kans op huidkanker. Vitamine D is zo belangrijk voor het lichaam dat een goed compromis gezocht moet worden tussen onbeschermde en beschermende blootstelling aan de zon zodat toch voldoende vitamine D aangemaakt kan worden en geen verbranding van de huid kan optreden.

In tegenstelling tot wat de laatste tientallen jaren geadviseerd wordt is zonlicht en gematigde blootstelling aan zonlicht van wezenlijk belang voor het menselijke lichaam. Uit een wetenschappelijk rapport blijkt dat de voordelen van een blootstelling aan zonlicht niet alleen voordelen geeft voor de aanmaak van vitamine D in het lichaam. Ook andere fysiologische reacties op zonlicht, waaronder de productie van stikstofoxide, beta-endorfine en de regeling van de biologische klok zijn belangrijke componenten voor een lang en gezond leven. Hier nog een studie die laat zien dat de zon belangrijk is voor een langer leven. Volgens een andere studie zorgt blootstelling aan zonlicht niet alleen voor de aanmaak van vitamine D, het zorgt ook dat infecties beter aangepakt worden. Het blauwe licht in zonlicht verhoogt de bewegelijkheid van T-cellen, zo blijkt uit de studie. T-cellen zijn afweercellen die bij een infectie in actie moeten komen.

 

Het onbeschermd zonnen:

 

Het lichaam kan in de huid vitamine D3 aanmaken onder invloed van de UV-B stralen van het zonlicht, echter alleen als de UV index hoger dan 3 is omdat er dan voldoende UV-B stralen met de juiste golflengte zijn.

Iemand in badkleding die onbeschermd zolang in de zon zit totdat een lichte roodkleuring van de huid optreedt, doet de bloedspiegels van vitamine D3 evenveel stijgen als wanneer deze persoon ongeveer 250-600 mcg en dat is 50-100 maal de in Nederland aanbevolen dagelijkse hoeveelheid voor volwassenen via voeding of een voedingssupplement zou nemen. Dat is ook ongeveer het maximum dat het lichaam per dag aan kan maken aan vitamine D. Na een langere blootstelling aan de zon ontstaat geen vitamine D toxiciteit, aangezien op een gegeven moment een evenwicht tussen aanmaak en afbraak ontstaat, waarbij een overmaat vitamine D en previtamine D wordt omgezet in inactieve producten.

Omdat de aanmaak van vitamine D in de huid gebeurt met een metaboliet van cholesterol (7-dehydrocholesterol) zal regelmatige blootstelling aan de zon resulteren in lagere bloedwaarden cholesterol.

 

Hoe lang men dan in de zon moet zitten hangt af van verschillende factoren; het tijdstip van de dag, de plaats waar men zich bevindt, de periode van het jaar, het huidtype van de persoon, de leeftijd van de persoon en andere factoren.

  • De meeste vitamine D wordt aangemaakt tussen 11.00 uur en 15.00 uur (zomertijd).

  • Bevindt men zich tussen 0° tot 35° NB of ZB dan wordt er het hele jaar door vitamine D aangemaakt door de zonnestralen.

  • Bevindt men zich elders dan moet uw schaduw kleiner zijn dan uzelf opdat vitamine D aangemaakt kan worden.

    • Boven de 50° NB (zoals Nederland en België) is dat van Mei t/m September

    • Boven de 40° NB (zoals het Zuiden van Europa) is dat van April t/m Oktober

  • De zes verschillende huidtypes:

          Huidskleur Kenmerken
    I Blanke, bleke huid, rood of blond haar, lichte ogen, vaak sproeten Wordt nooit bruin, verbrandt altijd
    II Licht blanke huid, rood of blond haar, lichte ogen Wordt moeilijk bruin, verbrandt vaak
    III Licht bruine huid, vaak donkerblond haar Wordt gemakkelijk bruin, met soms wat zonnebrand
    IV Bruine, mediterrane huid Wordt zeer makkelijk bruin, verbrandt zelden
    V Donker bruine huid Wordt zeer makkelijk bruin, verbrandt zelden of nooit
    VI Zwarte huid Wordt zeer makkelijk bruin, verbrandt nooit

     

    De aanmaak van vitamine D gebeurt veel sneller in mensen met het huidtype I tot III dan zij met huidtypes V of VI.

    Als iemand met huidtype I 15 minuten zon nodig heeft heeft iemand met huidtype III daar 45 minuten (3x meer) voor nodig en iemand met huidtype V of VI daar wel 90 minuten (6x meer) voor nodig.

     

  • Bij mensen ouder dan 60 of jonger dan 20 jaar duurt de aanmaak van vitamine D wel 4x keer langer.

  • Andere factoren:

    • Voor optimale vitamine D aanmaak dient 40% van de huid blootgesteld te worden aan de zon. Het bovenlichaam maakt het meeste, armen en benen wel wat en handen en gezicht weinig vitamine D aan.

    • Hoog in de bergen zijn meer UV-B stralen, voor een hogere aanmaak dan bijv. op het strand.

    • Veel wolken weerkaatsen de UV-B stralen terug de ruimte in, waardoor een lagere aanmaak.

    • Luchtvervuiling absorbeert of weerkaatst de UV-B stralen, waardoor een lagere aanmaak.

    • Achter glas worden alle UV-B stralen tegen gehouden waardoor geen aanmaak van vitamine D.

Zoals u ziet is het een beetje complex om te bepalen hoe lang u onbeschermd in de zon moet zitten om voldoende vitamine D aan te maken.

Hier een paar voorbeelden:

Iemand met huidtype I heeft in de zomer in Barcelona of Rome (ca. 41° NB) ca. 20 minuten nodig, iemand met huidtype III ca. 1 uur en iemand met huidtype V ca. 2 uur. In de wintermaanden, hier van November t/m Maart, is er nauwelijks sprake van aanmaak.

Hier nog een voorbeeld en studie over de zon en vitamine D in Zwitserland.

In Miami ( ca 25° NB) zou dit voor deze huidtypes zomers 2 resp. 7 en 15 minuten zijn en in de winter 5 resp. 15 en 30 minuten.

 

De risico's van het zonnen:

 

Onder invloed van de UV-stralen schakelt de huid een natuurlijk beschermingsmechanisme in door de aanmaak van melanine, een organisch pigment. Melanine schermt de celkern af en beschermt zo het DNA tegen de schadelijke UV-straling van het zonlicht. Afhankelijk van het huidtype wordt wanneer de huid regelmatig aan zonlicht wordt blootgesteld, in de huid meer pigment gevormd en wordt de huid meer getint en is de huid beter bestand tegen de straling van de zon.

Doch bij lange blootstelling kan wel onder invloed van zowel UV-A als UV-B stralen (en dus niet door de warmte) zonnebrand optreden, omdat de huid niet voldoende melanine kan aanmaken. Men kan zodoende tijdens de wintersport bij -10 °C net zo goed verbranden als bij 25 °C op het strand. Roodheid en pijn zijn het gevolg. Ook kan men een zonnesteek oplopen.

Elke verbranding van de huid veroorzaakt littekens en leidt op lange termijn tot een verhoogd risico op ongecontroleerde celdeling van huidcellen waardoor zich huidkanker kan ontwikkelen. Een eenmalige hoge dosis vitamine D kan de nadelige gevolgen van een zonnebrand binnen 2 dagen drastisch verminderen zo blijkt uit een kleine studie onder 20 vrijwilligers. Getest werden verschillende hoge doses vitamine D van 1.250 mcg tot 5.000 mcg (50.000 tot 200.000 IE). De hoogste dosis gaf duidelijk de beste en snelste resultaten in het bestrijden van de huidontsteking en het repareren van de schade.

 

Let op: Kinderen tot 15 jaar zijn extra gevoelig voor de schadelijke straling van de zon. Te veel zon is dan ook zeker niet goed voor de kinderhuid en dan met name de babyhuid. De kinderhuid is anders dan die van volwassenen. De natuurlijke bescherming tegen UV-straling is bij kinderen nog niet volledig ontwikkeld. Volwassenen hebben een hoornlaag op de huid, bestaande uit dode huidcellen die een natuurlijke barrière vormen tegen straling, uitdroging en het binnendringen van vreemde stoffen. Bij baby’s ontbreekt deze hoornlaag nog en ook bij wat oudere kinderen is deze nog niet voldoende gevormd. Dit betekent dat de natuurlijke bescherming tegen straling ontbreekt. Deze hoornlaag is pas goed ontwikkeld als een kind vier jaar is. Tot die tijd is het risico op verbranding extra groot. Door de groei heeft de kinderhuid te weinig tijd om de beschadigde huidcellen te herstellen. In de beschadigde cellen kunnen dan als het ware littekens ontstaan die overgaan op de nieuwe cellen.

 

Het beschermend zonnen:

 

Men kan de huid het best tegen zonnebrand beschermen door het vermijden van de zon op de heetste uren van de dag, door het dragen van een hoofddeksel, zonbeschermende kleding of door zoveel mogelijk in de schaduw te zijn. Draag ter bescherming van de ogen een goede zonnebril, dit geldt zeker voor kinderen, hoe klein ook.  Als extra kunnen zonodig zonnebrandcrèmes gebruikt worden. Uit een onderzoek in Amerika blijkt dat er slechts weinig goede crèmes zijn, slechts 134 van de onderzochte 1.783 crèmes in 2011, in 2014 zijn er dit 172 van de 748 en in 2015 ca. 190 van de 750, in 2017 177 van de 1.519 crèmes. Sommige zijn hormoonverstorend en andere kunnen zelfs kankerverwekkend zijn. In 2018 zijn 227 van de 1.014 crèmes goed, zo ziet u hier, en enkele van die goede producten (code: 1) zult u hier in natuurwinkels wel kunnen kopen.

Ongetwijfeld zullen er in Nederland en België ook goede producten op de markt zijn doch hier bent u afhankelijk van de mooie woorden van de fabrikant terwijl die Amerikaanse producten door een onafhankelijke organisatie grondig onderzocht en beoordeeld zijn.

 

Een goede zonnebril is ook belangrijk, dat laat onderzoek nog eens zien. Daarbij is noch prijs of kleur belangrijk doch de absorptie van UV-straling.  De zonnebril heeft een merkteken (CE-markering), gevolgd door een cijfer van 0 tot 4. Dit getal geeft de UV-absorptie aan. Bescherming 0 wil zeggen tot 20% absorptie van UV-straling en bescherming 4 wil zeggen 92-97% absorptie. Bescherming 2 wordt doorgaans hier aangeraden en bij overvloedige zon wellicht 3. Trouwens 4 wordt bij normaal gebruik niet toegepast en is zelfs bij autorijden verboden. Verder moeten de glazen groot genoeg zijn om te voorkomen dat de UV-straling je ogen via de boven-, onder- of zijkant kan bereiken.

 

Let op: Bij de aankoop van een zonnebrandcrème zijn volgens dat onderzoek de volgende zaken belangrijk.

  • Koop crèmes met ingrediënten zoals zink, titanium dioxide,tinosorb S, tinosorb M en mexoryl SX. Doch NIET in de vorm van nanodeeltjes, want deze kunnen mogelijk kankerverwekkend zijn.

  • Koop een crème op natuurlijke basis, ongeparfumeerd met zoveel mogelijk natuurlijke antioxidanten.

  • Koop crèmes met een brede bescherming, waterafstotend en te gebruiken voor strand en zwembad.

  • Vermijd een crème met ingrediënten zoals oxybenzone, vitamine A (vaak in de vorm van retinyl palmitate) en crèmes die een insectenwerend middel bevatten. (Oxybenzone is een synthetisch hormoon dat in de huid kan dringen en het lichaam kan vervuilen / vitamine A is goed in voeding doch op de huid in combinatie met de zonnestralen versnelt het de vorming van huidbeschadigingen en tumoren / de combinatie insectenwerendmiddel en zonnecrème zorgt dat het insectenwerendmiddel in de huid kan worden opgenomen, wat niet gewenst is.) Onderzoek laat zien dat oxybenzone heel makkelijk en in hoge concentraties opgenomen wordt door de huid waardoor bloedwaarden wel vierhonderd keer hoger kunnen worden dan gewenst.

  • Vermijd producten in de vorm van sprays en poeders en producten met een beschermingsfactor (SPF) van meer dan 50. (Sprays en poeder kunnen zeer kleine deeltjes uit het product in de lucht brengen, die daardoor ingeademd kunnen worden. Deze zeer kleine deeltjes kunnen nogal gevaarlijk zijn als ze in de longen terecht komen / Producten met een beschermingsfactor van 50+ geven een groot veiligheidsgevoel wat vaak niet helemaal terecht is. Beter is meerdere malen smeren met een crème met lagere SPF en niet te lang in de zon te blijven.)

  • Een hoge prijs is ook al geen garantie voor een goed product zo blijkt uit onderzoek.

Goed nieuws: 

Wetenschappers hebben een zonnebrandcrème ontwikkeld die eenzelfde bescherming geeft als de andere crèmes doch wel 50% meer aanmaak van vitamine D toelaat. Het product heet Solar D en is op dit moment alleen nog verkrijgbaar in Australië.

 

Het eten van voldoende groenten en fruit, rijk aan antioxidanten, zoals bètacaroteen en zeer speciaal astaxanthine doet de huid beschermen tegen schade door UV-stralen. Hierdoor kan men langer onbeschermd zonnen zodat meer vitamine D aangemaakt wordt. Ook het eten van druiven kan volgens ander onderzoek ook bescherming bieden.

Daarentegen het vaak eten van grapefruits en/of het drinken van sinaasappelsap bij blootstelling aan UV stralen verhoogt de kans op huidkanker.

 

 

Printen