De vitamine D status (of voorraad) wordt bepaald door het analyseren van de waarden van calcidiol (25(OH)vitamineD3) in het bloed.

Er zijn verschillende beperkingen waardoor het niet te voorspellen is wat die bloedwaarden zullen zijn.

Meten is daarom de enige manier om vast te stellen of iemand de juiste waarden heeft.

(In patiënten met ernstig nierfalen is dit echter geen goede maat aangezien de voorraad wel toereikend kan zijn maar de activatie in de nier niet optreedt.)

Zo zijn er in bijzondere gevallen lichamelijke beperkingen:

• Bepaalde problemen in het maagdarmkanaal waardoor minder vitamine D wordt geabsorbeerd. (Alhoewel het gebruik van probiotica met de melkzuurbacterie Lactobacillus reuteri volgens onderzoek bloedwaarden vitamine D duidelijk doen verhogen.)

• Bepaalde problemen met de lever kunnen lage bloedwaarden vitamine D geven.

• Bepaalde problemen met de nieren kunnen lage bloedwaarden vitamine D geven.

• Vooral lage bloedwaarden magnesium, en in mindere mate zink en vitamine K(2), verhinderen goede bloedwaarden vitamine D.

• Zeer zelden een aangeboren afwijking waardoor iemand een lage bloedwaarde vitamine D heeft.

• Bij het ouder worden kan minder vitamine D door het lichaam geabsorbeerd worden.

• Tijdens de zwangerschap en het borstvoeden heeft niet alleen de moeder doch ook de baby vitamine D nodig waardoor bloedwaarden van de moeder te laag kunnen worden.

Een veranderde levensstijl van de laatste vijftig jaren geeft ook zijn beperkingen:

• We verblijven veel minder buitenshuis, en dat vanaf jonge leeftijd.

• Als we dan al buiten komen gebruiken we bedekkende kleding of zonnecrèmes, die in theorie de aanmaak van vitamine D tegengaan. Alhoewel verschillende van die crèmes weinig bescherming bieden, vaak gevaarlijke stoffen bevatten en/of al na korte tijd uitgewerkt zijn betekent dit in de praktijk dat er toch aanmaak van vitamine D is, zie meer bij zonnen.

• Op plaatsen met veel verontreinigde lucht worden meer UV-stralen hierdoor geabsorbeerd en bereiken niet uw lichaam.

• Voeding geeft al niet veel vitamine D en de veranderde voedingsgewoontes leveren nog maar nauwelijks vitamine D. (Een voorbeeld: levertraan, rijk aan vitamine D werd vroeger van het najaar tot het voorjaar dagelijks ingenomen)

• Het drinken van veel alcohol verstoort het vitamine D metabolisme met als gevolg tekorten.

• Overgewicht zorgt voor lagere bloedwaarden vitamine D. Vitamine D wordt opgeslagen in vet en bij overgewicht is direct minder voorhanden.

• Steeds meer gebruik van bepaalde medicijnen (zoals statines, corticosteroïden e.a.) doen de bloedwaarden vitamine D duidelijk tot fors verlagen.

• Onderzoek laat zien dat ook blootstelling aan hormoonverstorende chemicaliën zoals bisphenol-A en ftalaten, producten die in allerlei huishoudmiddelen, verzorgings- en verpakkingsproducten te vinden zijn, zorgen voor een lagere bloedwaarden vitamine D.

Door deze veranderde levensstijl alleen al is het niet vreemd dat steeds meer onderzoeken aantonen dat het merendeel van de mensen te lage bloedwaarden vitamine D hebben.

Bloedwaarden 25(OH)D: In Nederland gebruikt men doorgaans de grootheid nmol/l, in België en veel andere landen ng/ml waarbij 1 ng/ml = 2,5 nmol/l.

Let op: Wat voor blanke mensen een matig tekort is kan voor mensen met een zwarte huidskleur wel eens voldoende zijn. Zie hier een van de onderzoeken hiernaar.

Hoe bereiken we goede bloedwaarden vitamine D (> 32 ng/ml = 80 nmol/l en beter nog 40 ng/ml = 100 nmol/l)?

De makkelijkste manier is door iedere dag enige tijd in de zon te zijn (Zomers, een kwartier rond het middaguur in de zon kan al zorgen voor 250 mcg vitamine D in het lichaam, doch let op en kijk zeker bij zonnen)

en/of de inname van supplementen vitamine D.

 

In tegenstelling wat de overheid als advies geeft over de dagelijkse hoeveelheid vitamine D blijkt uit verschillende onderzoeken de laatste jaren dat de volgende hoeveelheden minimaal nodig zijn voor blanke mensen om goede bloedwaarden te handhaven:

 

Dagelijkse	hoeveelheid
baby's:	10 mcg*/dag
peuters:	20 mcg*/dag
kleuters:	25 mcg*/dag
tieners:	50 mcg*/dag
volwassenen:	60 mcg*/dag
zwangeren:	100 mcg*/dag

*Behalve in mcg (microgram dat ook aangeduid wordt als µg) wordt het vitamine D-gehalte ook nog wel opgegeven in (oude) Internationale Eenheden (IE of IU)

(bijv. 1 mcg = 40 IU, 10 mcg = 400 IU, 25 mcg = 1.000 IU, 60 mcg = 2.400 IU en 250 mcg = 10.000 IU)

 

Let op: Het beste tijdstip van inname van supplementen vitamine D is tijdens de hoofdmaaltijd van de dag. Volgens onderzoek worden daardoor ruim 50% hogere bloedwaarden bereikt.

 

Peuters tot volwassenen kunnen zonder problemen desgewenst de juiste hoeveelheid niet per dag maar 1x per week (Bijv. 4-500 mcg) innemen.

 

Tieners en volwassenen die starten met een flink tekort nemen 8 weken lang een keer 1.250 mcg (bijv. 5 capsules van 250 mcg) per week, daarna 8 weken lang een keer 750 mcg per week en daarna de dagelijkse dosering van bijv. 60 mcg of 1x per week 4-500 mcg. Verschillende aandoeningen zorgen volgens diverse onderzoeken voor lage bloedwaarden en dan zijn deze hoge doseringen nodig om tot goede bloedwaarden te komen. Hier een voorbeeld van zo'n onderzoek met mensen met taaislijmziekte.

 

Volgens onderzoek werken hogere doseringen duidelijk beter dan lagere dagelijkse doseringen.

Let op:

• Deze hoeveelheden zijn voor "gezonde", blanke mensen, doch mensen met overgewicht en chronische ziektes zullen duidelijk meer nodig hebben en dat zijn toch wat andere waarden als nu (nog) geadviseerd worden door de Gezondheidsraad (zie hieronder).

• Gedurende de maanden juni tot september kan bij voldoende verblijf in de zon deze extra inname achterwege blijven.

• Het beste tijdstip van inname van supplementen vitamine D is tijdens de hoofdmaaltijd van de dag.

• Lage bloedwaarden magnesium verhinderen goede bloedwaarden vitamine D.

• Hoge inname van calcium (wat volgens diverse onderzoeken al niet goed blijkt te zijn, wel goed is doorgaans 500-700 mg/dag uit de voeding, voor volwassenen) in combinatie met extra vitamine D3 kan aanleiding geven tot de vorming van nierstenen.

• Zij met hypercalcemie kunnen volgens onderzoek ook zonder problemen extra vitamine D innemen, doch dienen iedere 3 maanden hun bloedwaarden wel te laten controleren.

• Bij inname van zeer hoge doseringen dient men op gezette tijden ook bloedwaarden calcium te laten meten omdat die in zeer uitzonderlijke gevallen tot ongewenste piekwaarden kunnen oplopen.

• Volgens studie onder ruim 20.000 mensen kunnen hoge doseringen vitamine D veilig genomen worden.

• Een onderzoek laat zien dat bij postmenopauzale vrouwen bloedwaarden van minimaal 40 ng/ml belangrijk zijn tegen botontkalking.

• Vitamine D3 heeft de voorkeur in geval van suppletie omdat het wellicht tot tien keer effectiever is dan vitamine D2.

• Uit een Amerikaanse studie uit 2015 blijkt dat de in Amerika aanbevolen dagelijkse hoeveelheden vitamine D verkeerd berekend zijn. In Amerika wordt 15 mcg vitamine D per dag aanbevolen (vergelijkbaar met de Europese aanbevelingen) ervan uitgaande dat daardoor bijna iedereen bloedwaarden vitamine D van minimaal 20 ng/ml krijgt. Doch de berekeningen die daaraan ten grondslag liggen blijken niet juist te zijn en daardoor zijn die aanbevolen hoeveelheden wel een factor 10 te laag. Om die minimale bloedwaarden te krijgen blijkt uit deze studie zou geen 15 maar wel 175 mcg vitamine D per dag nodig zijn. !!!!

In September 2012 heeft de Nederlandse Gezondheidsraad het advies van 2008 aangepast:

Geen extra vitamine D wordt nu geadviseerd voor:

* vrouwen tot 50 jaar en mannen tot 70 jaar met een lichte huid en met voldoende zonlichtblootstelling.

Dagelijks 20 microgram vitamine D extra wordt geadviseerd aan:
* vrouwen en mannen vanaf 70 jaar 

In alle andere gevallen is het advies 10 microgram per dag.

Het advies van de Nederlandse Gezondheidsraad voor bloedwaarden vitamine D zijn voor iedereen min. 12 mg/ml (30nmol/l) en vanaf 70 jaar 20 ng/ml (50 nmol/l)  

In België worden sinds 2012 door de laboratoria de volgende limieten in bloedwaarden geadviseerd: een onderlimiet van 30 ng/ml (75nmol/l) en een bovenlimiet van 100 ng/ml (250 nmol/l)

In Juli 2012 heeft de Europese voedselautoriteit (EFSA) na onderzoek de veilige inname hoeveelheden verhoogd:

Een dagelijkse dosis van 250 microgram vitamine D per dag is niet schadelijk voor volwassenen.

Met het meenemen van eventuele onzekerheden in de onderzoeken komt de voedselautoriteit op een maximale dagelijkse inname vitamine D van 100 microgram.

Jongeren tussen de 11-17 adviseert EFSA dezelfde UL (100 microgram) voor vitamine D als volwassen. Omdat deze groep nog volop in de groei is, verwacht de Europese voedselautoriteit hier geen problemen mee.

Jonge kinderen krijgen een lagere inname-advies: 50 microgram per dag.

In September 2008 heeft de Nederlandse Gezondheidsraad het advies van 2000 aangevuld:

Dagelijks 10 microgram vitamine D extra wordt geadviseerd door:

* kinderen tot vier jaar*;
* mensen van 4 tot 50 (vrouwen) of 70 (mannen) jaar die een donkere huidskleur hebben of onvoldoende buitenkomen;
* vrouwen tot 50 jaar die een sluier dragen;
* vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven;
* vrouwen vanaf 50 en mannen vanaf 70 jaar die een lichte huidskleur hebben en voldoende buitenkomen.
*geldt niet voor kinderen die dagelijks meer dan een halve liter zuigelingenvoeding of opvolgmelk krijgen.

Dagelijks 20 microgram vitamine D extra wordt geadviseerd aan:

* mensen die osteoporose hebben;
* mensen die in een verzorgings- of verpleeghuis wonen;
* vrouwen vanaf 50 en mannen vanaf 70 jaar die een donkere huidskleur of die onvoldoende buitenkomen;
* vrouwen vanaf 50 jaar die een sluier dragen.

Nederlandse Gezondheidsraad Voedingsnormen 2000

Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheden

1) Voor de groep 51-60 jr geldt een adequate inneming van 5 mcg/dag; voor de groep 61-70 jr geldt 7,5 mcg/dag bij een gebruikelijke zonlichtblootselling (ca. 15 minuten per dag) en 10 mcg/dag bij afwezigheid van zonlichtblootstelling.

2) Voor de groep >70 jr geldt een adequate inneming van 12,5 mcg/dag bij een gebruikelijke zonlichtblootselling en 15 mcg/dag bij afwezigheid van zonlichtblootstelling.

Printen