Home / Nieuws / ...

Hormonen uit lichaamsvet werken Alzheimer in de hand
Wie op middelbare leeftijd te dik is, loopt drie keer zoveel risico op het ontwikkelen van de ziekte van Alzheimer als een gezonde leeftijdsgenoot. Wat hiervan de exacte oorzaak is, was vooralsnog niet duidelijk. Onderzoek van Amanda Kiliaan van het Radboudumc en Deborah Gustafson van het State University of New York Downstate Medical Centre wijst uit dat hormonen die door vetweefsel worden uitgescheiden de boosdoener kunnen zijn. Zij publiceren hierover in The Lancet Neurology. De inzichten uit dit onderzoek geven nieuwe mogelijkheden tot behandeling van Alzheimer. 
Overgewicht wordt doorgaans gemeten met de verhouding tussen het gewicht en het kwadraat van de lichaamslengte (BMI-index). Bij een BMI-index van 30 of hoger wordt gesproken van ernstig overgewicht, of obesitas. Obesitas leidt tot een breed spectrum van hersenklachten, waaronder verlies en verandering van hersenweefsel, kwaliteitsverlies van de bloed-breinbarrière en een hoger risico op dementie. 
Eerst te zwaar, dan te licht
Mensen van 60 jaar met een BMI hoger dan 30 hebben gemiddeld genomen drie keer zoveel kans op het ontwikkelen van Alzheimer als gezonde leeftijdsgenoten. Opvallend genoeg is een sterke daling van de BMI na het zestigste levensjaar ook gerelateerd aan Alzheimer. Waarschijnlijk wordt dit sterke afvallen veroorzaakt door beschadiging van hersengebieden zoals het eetregulatiecentrum vanwege het eerdere ernstige overgewicht (zie figuur 1). 

Figuur 1: Een verhoogde BMI voor het zestigste levensjaar en een sterk dalende BMI na het zestigste levensjaar zijn sterk gekoppeld aan de ziekte van Alzheimer.

Vethormonen 
Het risico van overgewicht op Alzheimer is sinds 2003 bekend en al uitgebreid onderzocht. Maar hoe obesitas tot Alzheimer kan leiden, was nog niet bekend. Amanda Kiliaan: “Wie overgewicht heeft, heeft ook meer buikvet. Vooral dit vetweefsel is verantwoordelijk voor de uitscheiding van een grote verscheidenheid aan hormonen die invloed hebben op energiehuishouding, bloeddruk, ontstekingen en groei. De uitscheiding van vethormonen raakt verstoord bij overgewicht, omdat het vetweefsel ‘ziek’ wordt. Het ligt voor de hand om het verband tussen overgewicht en Alzheimer te zoeken bij deze vethormonen.” 
Diverse boosdoeners
Om de relatie tussen vethormonen en Alzheimer te toetsen, onderzochten Kiliaan en Gustafson in de onderzoeksliteratuur naar de relatie tussen Alzheimer en acht soorten vethormonen. Voor een groot aantal van deze hormonen vonden zij een sterke relatie met overgewicht, dan wel de ziekte van Alzheimer. Vooral het eiwit leptine, dat veel is onderzocht in relatie tot Alzheimer, vertoont een sterk verband met de BMI-index. Desondanks lijkt leptine eerder een beschermend effect op de hersenen te hebben dan een ziekmakend effect. Bij het hormoon PAI-1, dat verantwoordelijk is voor vaatproblemen zagen de onderzoekers wel een duidelijk verband met het risico op Alzheimer. 
Mogelijkheden voor preventie
Dit overzichtsartikel toont aan dat vethormonen die door lichaamsvet worden uitgescheiden invloed hebben op processen in het brein. Kiliaan: “Als je weet hoe vethormonen ingrijpen op het ontstaan van Alzheimer, kun je gerichte uitspraken doen over de preventie ervan. Gezonde voeding is in ieder geval belangrijk. In eerder onderzoek hebben we bijvoorbeeld al aangetoond dat een specifiek dieet met onder andere veel vitaminen en onverzadigde vetzuren uit visolie en olijfolie het risico op Alzheimer kan verlagen.” 
De studie. (September 2014)

Printen