Home / Aandoeningen / ...

ESBL

ESBL staat voor Extended Spectrum Beta-Lactamase. Dit is een enzym dat bepaalde soorten antibiotica (penicillines en cefalosporines) kan afbreken. De bacteriën die ESBL's kunnen produceren (Klebsiella, Escherichia coli), zijn gewone darmbacteriën. Zulke bacteriën zijn onschadelijk zolang ze zich in de darm bevinden van gezonde personen, maar kunnen infecties veroorzaken, soms zelfs ernstig. Met name in het ziekenhuis vormen infecties met deze bacteriën een probleem.

 
Wat is ESBL?
ESBL staat voor Extended Spectrum Beta-Lactamase. Dit is een enzym dat bepaalde soorten antibiotica (penicillines en cefalosporines) kan afbreken. De bacteriën die ESBL's kunnen produceren (Klebsiella, Escherichia coli), zijn gewone darmbacteriën. Zulke bacteriën zijn onschadelijk zolang ze zich in de darm bevinden van gezonde personen, maar kunnen infecties veroorzaken, soms zelfs ernstig. Met name in het ziekenhuis vormen infecties met deze bacteriën een probleem. Ruim driekwart van de urineweginfecties maar ook eenderde van de bloedbaaninfecties worden namelijk door deze bacteriën veroorzaakt. Wanneer deze bacteriën ESBL produceren, is zo’n infectie heel moeilijk te behandelen. Antibiotica die normaal gebruikt worden om deze infecties te behandelen werken dan niet meer. Het ESBL zorgt dat de bacteriën resistent worden tegen deze antibiotica. Een zeer beperkt aantal alternatieve behandelmethoden blijven over, en patiënten moeten dan behandeld worden in een ziekenhuis.

Zijn ESBL-bacteriën gevaarlijk?
Nee. Voor gezonde mensen zijn ESBL-producerende bacteriën niet gevaarlijk. Echter, voor mensen die een infectie hebben – bijvoorbeeld een simpele urineweginfectie – en daarvoor behandeld moeten worden, kan het de behandeling bemoeilijken. Wanneer iemand een infectie heeft die wordt veroorzaakt door ESBL-producerende bacteriën zijn de mogelijkheden om de infectie met antibiotica te bestrijden namelijk beperkt. In sommige gevallen is het zelfs nodig om voor behandeling te worden opgenomen in het ziekenhuis omdat alleen nog antibiotica die via een infuus worden toegediend, werkzaam zijn.

Waar komt de ESBL-producerende bacterie voor?
ESBL-producerende bacteriën kunnen aanwezig zijn in de darmen van mensen en dieren. Tijdens het slachten van dieren kunnen ESBL-producerende bacteriën de buitenkant van het vlees besmetten. ESBL-producerende bacteriën zijn dan ook aangetroffen bij rauw vlees in winkels zoals kip, kalkoen, varkensvlees en kalfsvlees. Onbekend is in welke hoeveelheden deze bacteriën aanwezig zijn op het vlees en of dat voldoende is om iemand te besmetten door het eten van het vlees. Er is geen reden om te denken dat ESBL-producerende bacteriën ook binnen in een ei aanwezig kunnen zijn. De bacteriën worden verder ook in het milieu (zoals het oppervlaktewater van rivieren) gevonden. Er zijn aanwijzingen dat door irrigatie ook groente besmet zou kunnen worden.

Kan ik nog wel kip, eieren en ander vlees eten?
Als de geldende keukenhygiëneregels in acht worden genomen kunnen vlees en eieren veilig gegeten worden. Verhit het vlees goed. Door verhitting gaan alle bacteriën dood en dus ook de ESBL-producerende bacteriën. Het is vooral belangrijk om contact tussen rauw (kippen)vlees en andere etenswaren te voorkomen. Vlees moet gekoeld bewaard worden. Dit vermindert de groei van bacteriën.

Kan ik iets doen om te zorgen dat ik niet met ESBL-producerende bacteriën besmet raak?
Besmetting met ESBL-producerende bacteriën is niet altijd te voorkomen omdat er verschillende bronnen zijn. Besmetting kan ook van mens tot mens plaats vinden. Ten aanzien van het eten van (kippen)vlees gelden de bestaande keukenhygiëneregels. Dit betekent onder meer dat het rauwe vlees en het daarvoor gebruikte keukengerei niet in aanraking mag komen met andere etenswaren. Ook is het belangrijk om (kippen)vlees door en door te verhitten voordat het gegeten wordt.

Speelt dit probleem alleen in Nederland?
Nee. Wereldwijd – en ook in Nederland – worden, onder andere, darmbacteriën tegen steeds meer soorten antibiotica resistent, doordat ze ESBL produceren. Bovendien laten verschillende studies sinds enkele jaren een toename zien van ESBL-producerende bacteriën als veroorzaker van infecties. Deze trend is niet alleen zichtbaar in Nederland, maar in heel Europa en zelfs wereldwijd. Hoe en in welke mate antibioticagebruik bij mens en dier tot deze toename leidt is niet goed bekend.

Enkele tips om een besmetting met ESBL te voorkomen:

• Maak vlees goed gaar. De bacterie wordt gedood door producten enkele minuten te verhitten boven 70°C.

• Voorkom dat bereide levensmiddelen in aanraking komen met rauwe of besmette producten. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren via een snijplank.

• Drink geen rauwe melk.

• Was je handen na een bezoek aan de (kinder)boerderij.

• Zwem niet in verdacht oppervlaktewater.

Goede hygiëne extra belangrijk om de verspreiding ervan tegen te gaan.

Enkele tips van het RIVM:

Handen wassen

Was de handen tenminste 15 seconden met water en zeep en droog ze daarna goed af met een schone, droge doek, een papieren handdoekje of keukenrol

• Na gebruik van het toilet

• Na het verschonen van een kind

• Voor het bereiden van voedsel

• Voor het eten.

Toiletgebruik/reinigen toilet

• Gebruik indien mogelijk een apart toilet voor mensen die de bacterie hebben opgelopen. Indien dit niet mogelijk is, reinig dan het toilet na ieder gebruik.

• Werk bij het reinigen van het toilet van schoon naar minder schoon. Reinig eerst de deurklink, kraan, trekker of drukknop. Reinig daarna de toiletbril en toiletpot.

• Gebruik schoonmaakdoekjes die voor het toilet gebruikt zijn niet voor andere schoonmaakwerkzaamheden. Was de schoonmaakdoekjes op 90 graden of gebruik wegwerpdoekjes.

• Na reiniging met schone, droge doek droogmaken. Doek daarna in de was.

Douchen/afdrogen

• Droog van boven naar beneden af. Zorg dat de handdoek die voor het onderlichaam gebruikt is daarna niet voor het bovenlichaam gebruikt wordt of gebruik aparte handdoeken voor onder en bovenlichaam. Voor washandjes geldt hetzelfde advies.

• Hang washandjes en handdoeken na gebruik goed uit zodat ze kunnen drogen.

• Verschoon handdoeken en washandjes regelmatig, voor de patiënt dagelijks.

Bereiden van voedsel

• Was eerst de handen.

• Gebruik schone materialen.

• Was groenten die rauw worden gegeten grondig onder stromend water voor consumptie en schil deze eventueel.

• Houd rauwe etenswaren gescheiden van klaargemaakt voedsel.

• Was de snijplank en het mes waarmee rauw vlees gesneden is met heet water af en droog ze goed af. Leg geen etenswaren op de snijplank waarop rauw vlees heeft gelegen.

• Was de handen na aanraken van rauw vlees.

• Verhit het eten door en door.

• Gebruik bij voorkeur een keukenrol, verschoon ( of beter steriliseer) vaatdoekjes regelmatig.

• Verschoon regelmatig de handdoek in de keuken.

Bronnen:

RIVM

                                              Printen