Home / Nieuws / ...

Keer diabetes om werkt
Leefstijlinterventies diabetes type 2 duurzaam effectief
Dankzij een intensief leefstijlprogramma kan een belangrijk deel van de patiënten met diabetes type 2 duurzaam zonder glucoseverlagende medicatie en zonder insuline. 
Er was al veel bewijs voor de effectiviteit van leefstijlinterventies bij diabetes type 2 op de korte termijn. Observationele studies die de langere termijn in beeld brengen, zijn echter een stuk zeldzamer. Gerda Pot e.a. volgden een groep van 438 personen met diabetes type 2 over een periode van 24 maanden en publiceren de resultaten in BMJ Nutrition, Prevention & Health.. Belangrijkste uitkomst, volgens medeauteur en hoogleraar diabetologie Hanno Pijl (LUMC): ‘Het effect van het leefstijlprogramma is ook na twee jaar min of meer stabiel. Na 24 maanden gebruikt 67 procent van de 234 mensen die de juiste gegevens inleverden minder of zelfs helemaal geen (=28%) glucoseverlagende medicijnen meer. Die percentages waren na zes maanden ongeveer even hoog. En bijna driekwart (71%) van de deelnemers die op baseline insuline gebruikten, is er na 24 maanden compleet van af.’ Verder waren er meer deelnemers die HbA1c-waarden <53 mmol/mol hadden na 24 maanden: 53 versus 45 procent. Kwaliteit van leven en zelf gerapporteerde gezondheid waren bovendien aanzienlijk verbeterd. 
Dagelijkse routine
Het leefstijlprogramma, dat ‘Keer Diabetes2 Om’ (KDO) heet, werd ontwikkeld door de stichting Voeding Leeft. Meer dan achthonderd huisartsenpraktijken hebben inmiddels één of meerdere patiënten die eraan meedoen. Pijl legt uit waaruit het programma bestaat: ‘De deelnemers worden in een groep van maximaal twintig personen op een bijzondere, rustige locatie gedurende twee dagen bij elkaar gebracht. Ze krijgen daar informatie over de aard van de ziekte, en over wat ze zelf kunnen doen in termen van voeding, stressmanagement, slaap, en fysieke activiteit. Wat dat laatste betreft gaat het erom te leren hoe beweging – dagelijks wandelen, de trap nemen in plaats van de lift – in te passen in de dagelijkse routine. Van een professionele kok krijgen ze receptuur, en het advies zoveel als mogelijk onbewerkt voedsel te gebruiken en dat zelf klaar te maken. En van een coach, een diëtist en een diabetesverpleegkundige krijgen ze verder adviezen die zijn afgestemd op hun persoonlijke voorkeuren. Ze gaan vervolgens met al die instructies zelf aan de slag, en krijgen daarbij feedback via metingen van hun bloedsuiker. Dat werkt zeer motiverend. Wat daarbij ook helpt is dat er een onlinecommunity wordt gevormd waarin iedereen ervaringen en recepten kan uitwisselen en vragen kan stellen aan het begeleidende team. Na één, drie en zes maanden komen ze gedurende één dag terug om hun kennis op te frissen, ervaringen uit te wisselen, coaching en desnoods nadere instructies te krijgen. Na zes maanden is deze instructieperiode ten einde, de onlinecommunity blijft bestaan. Na 12, 18 en 24 maanden worden ze opnieuw benaderd en gevraagd hun gegevens op te sturen. Die data zijn gebruikt voor dit onderzoek. De artsen van alle deelnemers – huisartsen of internisten – zijn op de hoogte van het programma en blijven eindverantwoordelijk voor de behandeling. Medicatie wordt afgebouwd door de verpleegkundige van het KDO-team onder mandaat van en in nauw overleg met de behandelend arts.’
Intensief coachen
Dit is duidelijk geen interventie waarin over één nacht ijs wordt gegaan. ‘Dat klopt’, zegt Pijl. ‘Maar dat is ook nodig. In elke richtlijn voor de behandeling van diabetes type 2 staat als eerste stap: pas je leefstijl aan. Maar dat blijkt in de praktijk heel erg moeilijk te zijn. Je moet mensen intensief coachen en sturen, anders lukt het niet.’ Toch viel in dit ‘realworld-onderzoek’ een flink aantal mensen uit. De reden is niet duidelijk: ‘Wat uitgangspositie, dus baseline, betreft zijn er in ieder geval geen verschillen tussen de mensen die volhouden en de mensen die afhaken. Ongeveer een derde van de deelnemers had een lagere opleiding. Zij doen het in de groep die na twee jaar nog meedoet even goed als de hoger opgeleiden.’ Maar hoe het met eventuele verschillen in opleidingsniveau onder de afvallers zit, kan Pijl niet zeggen. 
Er bestaat onder zijn collega’s nog steeds enige scepsis over de praktische haalbaarheid van dit soort leefstijlinterventies, weet Pijl. ‘De bewijsvoering voor de effectiviteit en veiligheid ervan is ook vele malen ingewikkelder dan de bewijsvoering voor nieuwe medicijnen. Maar dat het wel degelijk kan, bewijst deze studie. Inmiddels hebben VGZ en Menzis de interventie opgenomen in hun basispakket, los nog van het besluit van het Zorginstituut.’
Momenteel is de groep door de onderzoekers ‘losgelaten’, ofschoon de community nog bestaat. Hanno Pijl: ‘We denken na of we na drie of vier jaar deze mensen opnieuw zullen benaderen om te kijken hoe het met ze gaat.’
Referentie
Pot, G. K., Battjes-Fries, M. C., Patijn, O. N., Zijl, van der N., Pijl, H. & Voshol, P. J. (2020) Lifestyle medicine for type 2 diabetes: practice-based evidence for long-term efficacy of a multicomponent lifestyle intervention (Reverse Diabetes2 Now). BMJ Nutrition, Prevention & Health.
Bron: Medisch Contact
De studie. (Augustus 2020)