Leverschade door medicijnen
Leverschade als gevolg van medicijngebruik is tijdig op te sporen via eiwitten die bij het ontstaan van leverschade in urine terechtkomen. Dat blijkt uit promotieonderzoek van Rachel van Swelm.
'Als je kijkt hoeveel mensen medicijnen gebruiken, is het aantal keer dat leverschade optreedt relatief laag – minder dan 0,01 procent. Maar omgerekend gaat het toch om meer dan 100.000 patiënten per jaar', zegt Van Swelm. Zij keek specifiek naar de medicijnen paracetamol, diclofenac en methotrexaat.
Paracetamol
In een experiment met muizen die zij een hoge dosering paracetamol toediende, zag Van Swelm dat er eiwitten in urine terechtkwamen die verband hielden met de hoeveelheid leverschade die was veroorzaakt door paracetamol.
Een aantal van deze eiwitten kon ze ook aantonen in urine van patiënten met een paracetamolvergiftiging. 'Hoewel we maar enkele monsters van patiënten tot onze beschikking hadden, lijkt het inderdaad mogelijk om leverschade in urine op te sporen.'
Diclofenac
Ook bij muizenexperimenten met diclofenac lukte het om nierschade aan te tonen via eiwitten in urine. In urine van enkele psoriasispatiënten die langdurig methotrexaat gebruikten, werden eiwitten gevonden die eveneens duiden op een verhoogd risico op leverschade.
Van Swelm: 'Deze patiënten hadden nog geen leverschade, dus de toekomst zal moeten uitwijzen of de aanwezigheid van eiwitten in urine daarvan een voorbode is.'
Non-invasieve methode
Bij de methode die Van Swelm testte, is geen leverbiopsie nodig. Bij patiënten wordt bloed afgenomen om te kijken of zich daarin leverenzymen bevinden. Die duiden op schade aan de lever.
'Leverenzymen horen in de lever te blijven, maar als de cellen van de lever kapot zijn komen ze in het bloed terecht', zegt de promovenda. 'De huidige testen kunnen acute leverschade pas aantonen als er al schade is ontstaan. Wij willen leverschade veel eerder en op een patiëntvriendelijkere manier kunnen aantonen.'
Biobank met urinemonsters
Uiteindelijk is het doel om patiënten te classificeren naar soorten leverschade. Er moeten biobanken komen waarin urinemonsters worden verzameld van patiënten met zeldzame bijwerkingen. Op basis van deze gegevens kunnen nieuwe methoden en medicijnen worden ontwikkeld. Hiertoe lopen wereldwijd al diverse projecten.
Proefschrift
Rachel van Swelm is op 10 september gepromoveerd. De titel van haar proefschrift is: 'Urinary protein profiling of drug-induced liver injury: Search for biomarkers and mechanisms'.
Bron: UMC St Radboud (September 2013)
Reacties: