Teveel zout in ons eten
Al eeuwen gebruikt de mens zout voor zijn gerechten. Niet alleen is zout erg handig om eten te conserveren, het is ook een ideale smaakmaker. Inmiddels is zout niet meer weg te denken uit onze keuken. Het zit in kaas, brood, chips, zoutjes, kant-en-klaarmaaltijden, koekjes, snoep, sauzen en ijs. Kortom: in alles wat in de fabriek gemaakt wordt.
Ondertussen zijn we al zo gewend geraakt aan het bovenstaande voedingspatroon dat we makkelijk zo’n negen gram zout per dag binnenkrijgen. Marianne Geleijnse, voedingsepidemioloog van de Wageningen Universiteit, denkt dat we zelfs zo’n tien gram per dag door ons voedsel binnenkrijgen. De Gezondheidsraad adviseert ons om elke dag maar zes gram binnen te krijgen, terwijl we volgens dezelfde deskundige maar zo’n één á twee gram zout per dag nodig hebben.
Stelselmatig te veel zout eten zorgt voor een te hoge bloeddruk, wat uiteindelijk weer kan resulteren in een hartinfarct of een beroerte. Britse onderzoekers becijferden dat zes gram minder zout per dag resulteert in 18% minder hartinfarcten en 24% minder beroerten. Voedingsepidemioloog Marianne Geleijnse heeft die cijfers omgerekend naar de Nederlandse situatie. Als we in Nederland van tien naar zes gram zout per dag gaan kunnen we ieder jaar ruim 2600 fatale beroerten en zo’n 2500 dodelijke hartinfarcten voorkomen. Ook heeft te veel zout schadelijke gevolgen voor de nieren en wordt het in verband gebracht met botontkalking en overgewicht.
De levensmiddelenindustrie beloofde een jaar geleden om begin 2010 een gemiddelde zoutreductie van 12 % te hebben gerealiseerd. Dat zou de eerste stap zijn om op den duur het zoutgehalte met 20 a 30 % te verlagen.
De Consumentenbond
Uit nieuw onderzoek van de Consumentenbond blijkt dat er nog weinig terecht is gekomen van de beloftes van de levensmiddelenindustrie. Nog steeds zit in tal van alledaagse producten onnodig veel zout. In 2007 deed de Consumentenbond onderzoek naar de hoeveelheid zout in verschillende producten. De afgelopen maanden is dat onderzoek herhaald. In totaal werden 143 producten getest. Alleen brood, is minder zout dan in april 2007, maar beleg, kant-en-klaarproducten, snacks en soep zijn nog net zo zout als tweeënhalf jaar geleden. In een aantal gevallen is het zoutgehalte zelfs gestegen.
Dat brood het enige product is met minder zout, is niet verrassend. Deze vooruitgang is zeer waarschijnlijk het gevolg van de, op verzoek van de bakkers zelf, aangepaste Warenwet. Volgens de Consumentenbond blijkt hieruit dat afspraken maken wel degelijk werkt. En dat de huidige afspraken van de branche veel te vrijblijvend zijn. Ook concludeert de Consumentenbond dat op basis van het onderzoek consumenten nog steeds dagelijks een overdosis zout binnenkrijgen.
Unilever
Volgens Unilever speelt zout een belangrijke rol in voedsel. Het wordt gebruikt voor de conservering en draagt bij aan de smaak van ons eten. Bovendien zijn we door jarenlang veel zout eten gewend geraakt aan de smaak. Zout eruit halen is daarom makkelijker gezegd dan gedaan, aldus Gerrit Smit, directeur smaak- en consumentenonderzoek bij Unilever. Het gebeurt echter wel, in kleine stapjes. En het concern is hard op zoek naar methoden omdat te doen. Met Becel Brood zegt Unilever al een grote slag te hebben gemaakt.
Onderzoek
Om uit te vinden hoe groot de invloed van zout in ons voedsel is, eten twee studenten, Kaj en Lisa, een week lang niets anders dan fabrieksproducten als pastasauzen, maaltijdsalades, pizza’s, soep en brood. Voor en na deze week wordt hun urine getest door nefroloog Gerjan Navis van de Rijksuniversiteit Groningen. Na een week zoutrijk eten is het zoutgehalte in hun urine verdriedubbeld. Zo gaat Lisa van gemiddeld drie gram zout in haar urine naar twaalf gram. Na een week fabrieksproducten heeft Kaj zelfs een zoutgehalte van boven de twintig gram. Omdat Kaj en Lisa nog jong zijn, richt dit dieet geen schade aan, maar als zij dit voedingspatroon volhouden tot hun vijftigste worden ze een lopende tijdbom. Met alle gevolgen van dien.
Etiketten niet duidelijk over zoutgehalte
Een maaltijdsalade, pasta, brood met beleg: de producten die Kaj en Lisa de afgelopen week hebben gegeten lijken zo op het eerste gezicht helemaal niet zo ongezond. Hadden zij niet kunnen weten dat deze producten vol met zout zitten? In de meeste gevallen niet. Op veel van de verpakkingen van producten staat namelijk alleen aangegeven dat er zout in een product zit en niet hoeveel zout. Op veel andere verpakkingen staat alleen het natriumgehalte aangeven. Dit cijfer moet je als consument eerst maal 2,5 doen om het zoutgehalte te berekenen.
De Consumentenbond pleit ervoor dat het zoutgehalte op de verpakking komt te staan. Bij voorkeur met kleuren in de vorm van een verkeerslichtensysteem (rood/oranje/groen en dan voor de belangrijkste ingrediënten zout/suiker/vet/calorieën/vezels) omdat uit onderzoek blijkt dat consumenten op basis van kleuren veel makkelijker kiezen voor een gezond (groen) product.
Volgens Unilever is het lastig om de etiketten aan te passen. Het bedrijf zegt druk bezig te zijn om te onderzoeken hoe ze consumenten het duidelijkst informatie over de voedingswaarden kunnen aanbieden. Het bedrijf wil niet te veel informatie op het etiket, de consument moet in een oogopslag kunnen zien of het gezond is of niet. Daarom heeft Unilever ook gekozen voor het Ik Kies Bewust logo.
En nu
De Consumentenbond wil dat fabrikanten en supermarkten eindelijk hun verantwoordelijkheid nemen. Daarnaast moet de overheid het voortouw nemen in deze impasse. Dat betekent concrete afspraken maken met de levensmiddelenindustrie. Kassa heeft minister van Volksgezondheid Ab Klink om een reactie gevraagd. Op de vraag of 5.000 sterfgevallen door het eten van teveel zout voor hem een reden is om in te grijpen en om fabrikanten te dwingen het zoutgehalte omlaag te brengen, laat Klink weten nog steeds te geloven in zelfregulering.
(VARA)
(Oktober
2009)
