Home / Aandoeningen / ...

De Escherichia coli bacterie en STEC en EHEC

De colibacterie (Escherichia coli) is een normale "goedaardige" bewoner van het maagdarmkanaal die o.m. voor de vertering zorgt en zorgt voor een barrière voor andere soorten bacteriën die wel ziekte kunnen veroorzaken. Als de E. colibacteriën op andere plaatsen in het lichaam komen kunnen ze wel degelijk gevaar opleveren, als gemuteerde vormen van deze bacterie het lichaam binnendringen kan dat ook gevaar opleveren. Gemuteerde vormen zoals EHEC en STEC kunnen zeker ziektegevallen veroorzaken. Afhankelijk van het type kan een infectie leiden tot meer of minder ernstige verschijnselen. In de meeste gevallen gaat het om maagdarmproblemen zoals misselijkheid, braken en diarree. Ernstige gevallen kunnen ook gepaard gaan met bijvoorbeeld vermindering van de nierfunctie en bloedafbraak (HUS, het Haemolytisch Uremisch Syndroom). 

Wat is EHEC?
Enterohaemorrhagische Escherichia coli (EHEC) zijn alle typen ziekmakende E. colibacteriën die kunnen leiden tot diarree gemengd met bloed. De benaming geeft aan dat de bacterie de darm aantast (entero) waarbij bloederige ontlasting (haemorrhagisch) wordt geproduceerd.
Een specifieke groep uit de EHEC-bacteriën vormen de STEC-bacteriën. E. coli O104;H4 behoort tot de STEC-bacteriën. 
Meer informatie over EHEC-bacteriën vindt u op de sites van de Wereldgezondheidsorganisatie, en het RIVM.

Wat is STEC?
Sommige ziekmakende E. colibacteriën zijn bovendien in staat gifstoffen, toxinen, te produceren. De Shiga toxine producerende E. colibacteriën worden STEC genoemd. 
Afhankelijk van hun ziekmakende eigenschappen bestaan er veel typen STEC waarvan de O 157;H7 de meest bekende is. Een infectie kan leiden tot voedselvergiftiging. Het type O 104;H4 wordt in verband gebracht met de grootschalige uitbraak in Duitsland in mei 2011.

De eerste tekenen van voedselvergiftiging met Escherichia coli worden meestal na 3 tot 4 dagen opgemerkt. De verschijnselen zijn: last van buikkramp, soms met bloederige diarree. Deze verschijnselen kunnen een aantal dagen aanhouden. 
Ernstige consequenties
Bij kinderen tot 5 jaar of mensen met een hoge leeftijd kunnen de gevolgen ernstiger zijn; naast een bloederige, dikke darmontsteking kan een infectie in 5 tot 15% van de gevallen leiden tot problemen met bloedafbraak en tot aantasting van de nierfunctie (HUS).

Omdat infecties met STEC vaak veroorzaakt worden door consumptie van onvoldoende verhit vlees staat de infectie bekend als de ‘hamburgerziekte’. Ze heeft deze naam gekregen omdat vooral in de Verenigde Staten ongare hamburgers de ziekte hebben veroorzaakt. Barbecuen kan hierbij een rol spelen. Ook via salami heeft bijvoorbeeld E. coli O 157;H7 voor besmetting gezorgd. 
60 tot 75% van de besmetting met EHEC en STEC vindt plaats tussen juni en september. Een verklaring hiervoor is dat in deze periode vaker wordt gebarbecued, gezwommen en (kinder)boerderijen worden bezocht.

Resistent voor antibiotica
Tegen EHEC-besmetting is geen vaccin voorhanden. Behandeling met antibiotica heeft vooralsnog geen aangetoond effect. De bacterie is uitermate agressief en resistent tegen veel soorten antibiotica. Sterker nog: sommige soorten antibiotica kunnen het risico op complicaties zoals HUS vergroten. Op dit moment worden daarom alleen de symptomen van de infectie behandeld: men probeert uitdroging door diarree te voorkomen door de vocht- en zouthuishouding in balans te houden en behandelt een eventuele hoge bloeddruk.

Wat kunnen consumenten doen?

• Besmetting met de EHEC- of STEC-bacterie komt meestal door het eten van onvoldoende verhit rundvlees of schapenvlees (barbecue, hamburgers), het drinken van rauwe melk of het eten van besmette rauwe groenten. Ook contact met (mest van) besmet vee - bijvoorbeeld op de kinderboerderij - of zwemmen in besmet water kan een EHEC-infectie tot gevolg hebben.

• Mens op mens besmetting met EHEC is ook mogelijk. De bacterie zit in de ontlasting van besmette mensen, en wordt overgebracht via bijvoorbeeld de toiletbril, de spoelknop of handvatten van toiletdeuren. Via de handen kan de bacterie zo in de mond van anderen terecht komen.

Enkele tips om een besmetting met Escherichia coli te voorkomen:

• Maak vlees goed gaar. De bacterie wordt gedood door producten enkele minuten te verhitten boven 70°C.

• Voorkom dat bereide levensmiddelen in aanraking komen met rauwe of besmette producten. Dat kan bijvoorbeeld gebeuren via een snijplank.

• Drink geen rauwe melk.

• Was je handen na een bezoek aan de (kinder)boerderij.

• Zwem niet in verdacht oppervlaktewater.

Goede hygiëne extra belangrijk om de verspreiding ervan tegen te gaan.

Enkele tips van het RIVM:

Handen wassen

Was de handen tenminste 15 seconden met water en zeep en droog ze daarna goed af met een schone, droge doek, een papieren handdoekje of keukenrol

• Na gebruik van het toilet

• Na het verschonen van een kind

• Voor het bereiden van voedsel

• Voor het eten.

Toiletgebruik/reinigen toilet

• Gebruik indien mogelijk een apart toilet voor mensen die de bacterie hebben opgelopen. Indien dit niet mogelijk is, reinig dan het toilet na ieder gebruik.

• Werk bij het reinigen van het toilet van schoon naar minder schoon. Reinig eerst de deurklink, kraan, trekker of drukknop. Reinig daarna de toiletbril en toiletpot.

• Gebruik schoonmaakdoekjes die voor het toilet gebruikt zijn niet voor andere schoonmaakwerkzaamheden. Was de schoonmaakdoekjes op 90 graden of gebruik wegwerpdoekjes.

• Na reiniging met schone, droge doek droogmaken. Doek daarna in de was.

Douchen/afdrogen

• Droog van boven naar beneden af. Zorg dat de handdoek die voor het onderlichaam gebruikt is daarna niet voor het bovenlichaam gebruikt wordt of gebruik aparte handdoeken voor onder en bovenlichaam. Voor washandjes geldt hetzelfde advies.

• Hang washandjes en handdoeken na gebruik goed uit zodat ze kunnen drogen.

• Verschoon handdoeken en washandjes regelmatig, voor de patiënt dagelijks.

Bereiden van voedsel

• Was eerst de handen.

• Gebruik schone materialen.

• Was groenten die rauw worden gegeten grondig onder stromend water voor consumptie en schil deze eventueel.

• Houd rauwe etenswaren gescheiden van klaargemaakt voedsel.

• Was de snijplank en het mes waarmee rauw vlees gesneden is met heet water af en droog ze goed af. Leg geen etenswaren op de snijplank waarop rauw vlees heeft gelegen.

• Was de handen na aanraken van rauw vlees.

• Verhit het eten door en door.

• Gebruik bij voorkeur een keukenrol, verschoon ( of beter steriliseer) vaatdoekjes regelmatig.

• Verschoon regelmatig de handdoek in de keuken.

Bronnen:

nieuwe Voedsel en Waren Autoriteit

RIVM

                                              Printen