Medicijn tegen Alzheimer?
Blijdschap en scepsis over mogelijk alzheimermiddel
Voor het eerst heeft een bedrijf aangekondigd registratie aan te vragen voor een geneesmiddel dat het beloop van de
ziekte van Alzheimer kan beïnvloeden. Vanuit de medische wereld is er zowel blijdschap als scepsis.
In enkele uren tijd werd een aandeel van farmaceut Biogen bijna 30 procent meer waard. Aanleiding: de aankondiging dat het bedrijf registratie gaat aanvragen voor aducanumab, als remmer van de ziekte van Alzheimer. Een analyse van studieresultaten zou volgens het bedrijf hebben laten zien dat de klinische achteruitgang van patiënten significant langzamer is als zij het middel gebruiken dan bij gebruik van een placebo. Gesprekken met de FDA waren dermate positief dat Biogen het er begin volgend jaar op gaat wagen. Belangrijk en goed nieuws, zegt neuroloog Niels Prins (Amsterdam UMC), directeur van het Brain Research Center. ‘Zo ver is het nog niet eerder gekomen met een geneesmiddel.’ Enige scepsis is wel op zijn plaats, gezien onder meer het gebrek aan positieve resultaten uit een andere studie.
Het draait om het monoklonale antilichaam aducanumab, dat in de vroege fase van de ziekte van Alzheimer de hoeveelheid bèta-amyloïde plaques vermindert. Meerdere middelen doen dit, maar tot nu toe is het klinisch effect ervan vrijwel altijd tegengevallen. Daar leek het tot voor kort ook op bij aducanumab: Biogen stopte eerder dit jaar een placebogecontroleerde fase-3-studie naar het middel, omdat een tussentijdse analyse erop wees dat de gewenste primaire eindpunten niet zouden worden gehaald. Op dat moment kelderde de prijs van het aandeel, maar sinds gisteren is dat verlies weer bijna goedgemaakt. Vanuit het Brain Research Center deden ook enkele tientallen patiënten mee aan de studie. Het nieuws over het stopzetten van de studies vond Prins ‘verbijsterend’. ‘Wij hadden het idee dat de deelnemers het er redelijk tot goed op deden. Ik had zelf ook hoge verwachtingen van het middel.’
Biogen stelt dat een nieuwe analyse van een grotere dataset nu wél laat zien dat de klinische achteruitgang significant minder groot is bij de mensen die het middel gebruikten dan bij mensen uit de placebogroep. Aan de studie deden patiënten met milde cognitieve stoornis of vroege alzheimer mee. De primaire uitkomstmaat was de verandering op de CDR-SB (Clinical Dementia Rating Scale Sum of Boxes), een maat voor cognitief en ander functioneren (zoals persoonlijke verzorging). Deze score ligt tussen de 0 en 18, waarbij een hogere score staat voor ernstiger dementie. En inderdaad: na 78 weken was deze score 23 procent minder gestegen bij de mensen die een hoge dosering van het middel hadden gekregen dan in de placebogroep. In de lage dosering was er geen significant verschil. Afgaand op grafieken die Biogen heeft vrijgegeven is het absolute verschil driekwart punt minder achteruitgang dan de placebogroep. Is dat klinisch relevant? Prins: ‘Dat is een lastige vraag. Het gaat om een ziektemodificerend middel, dus je verwacht dat de verschillen nog verder oplopen naarmate de tijd en de ziekte vorderen. In de grafieken zie je de lijnen tussen middel en placebo ook steeds verder uit elkaar lopen. Maar of je dat in de praktijk merkt: ik weet het niet. Een enkele patiënt had zelf het gevoel na het stoppen met het middel harder achteruit te gaan, maar dat is anekdotisch.’ Prins denkt dat het verschil in achteruitgang in een andere schaal (ADCS-ADL-MCI), namelijk relatief 40 procent minder, wel merkbaar zou moeten zijn. De absolute getallen hierbij zijn niet genoemd, maar, zegt Prins ‘afgaand op mijn klinische ervaring bij deze categorie patiënten is dat een relevant verschil.’
Vanuit de medische wereld kwamen naast positieve ook sceptische reacties. Scepsis over de draai van 180 graden die Biogen het afgelopen halfjaar heeft gemaakt. En vanwege een vergelijkbare fase-3-studie die niet zulke rooskleurige resultaten liet zien. Daarbij liet aducanumab, in hoge of lage doseringen, op geen enkele schaal (naast de CDR-SB waren er nog drie andere uitkomstmaten)
statistisch significante verbetering zien. Volgens Biogen komt dat omdat deelnemers aan deze studie minder lang een hoge dosering hebben gekregen. Prins: ‘Hier moeten we kritisch naar kijken. In december vindt een grote conferentie plaats waar de resultaten van de studie zullen worden gepresenteerd, en daar zullen we ongetwijfeld meer te weten komen. Maar op dit moment ben ik positief: er is eindelijk een positief resultaat behaald in een fase-3-studie. En de FDA, waar zeer kritische, deskundige mensen werken, hebben geen reden gezien om een aanvraag voor registratie af te raden. Dat is het nieuws nu. Punt.’
Bron: Medisch Contact
(Oktober 2019)