Tot 11 procent meer babysterfte bij
hoge waarden fijnstof
De luchtvervuiling in Vlaanderen veroorzaakt beduidend meer sterfte bij zuigelingen tussen één en vier weken oud. Als er meer fijne stofpartikels in de lucht zijn, is het risico op sterfte 5 procent hoger. Bij vervuilingspieken loopt dat op tot 11 procent, zo blijkt uit de eerste resultaten van het Parhealth-onderzoeksprogramma, dat baby's onderzocht over een periode van tien jaar.
De resultaten werden een eerste keer gepresenteerd op een Belgisch congres over luchtverontreiniging en de gezondheidseffecten daarvan. Parhealth-coördinator en Leuvens expert Benoit Nemery is formeel: 'We vinden het normaal dat eieren in de supermarkt niet vervuild zijn met dioxines, voor de luchtkwaliteit zitten we blijkbaar nog niet zover.'
Significante stijging
Nemery en zijn collega's bekeken de sterftecijfers van baby's van jonger dan een jaar voor de periode 1998 tot 2007, inclusief de precieze datum van het overlijden, de verblijfplaats en de diagnose bij het overlijden. Van de 2.455 zuigelingen die in die periode stierven, werden de 73 overlijdens door ongevallen afgetrokken en daarnaast werd nog gecorrigeerd op temperatuurschommelingen zodat die de resultaten niet zouden vertekenen. Die gegevens werden vergeleken met de metingen van PM10 (fijn stof met een diameter kleiner dan 10 micrometer), zoals die ook te vinden zijn op de site van de Vlaamse Milieu maatschappij (VMM).
Nemery, prof bij de onderzoekseenheid longtoxicologie van de KU Leuven, deelde de baby's op in leeftijdsgroepen van jonger dan een week, jonger dan een maand en jonger dan een jaar. De meest significante stijging tekende zich af bij zuigelingen van één week tot één maand oud. "Als er 10 microgram meer PM10 in de lucht zat, steeg het sterfterisico met 5 procent", zegt Nemery. "Dat wil níet zeggen dat die vervuiling de rechtstreekse oorzaak is van het overlijden, wel dat ze daartoe bijgedragen heeft."
Invloed op zuigelingensterfte
Het effect is nog veel sterker als de PM10-vervuiling meer dan 50 microgram per kubieke meter bedraagt - die grens mag volgens de EU maar 35 keer per jaar overschreden worden. "Dan kom je uit op een 11 procent hoger risico in die leeftijdsgroep van enkele weken oud, wat wij de late neonatale fase noemen", aldus
Nemery.
Bij jongere en oudere baby's waren de resultaten volgens de professor minder uitgesproken. Evenmin constateerde zijn team een verhoogd risico bij prematuurtjes. "Maar het is duidelijk dat vervuiling ook invloed heeft op de zuigelingensterfte", zegt Nemery. "Zelfs in een land als het onze, met een uitgebouwde gezondheidszorg."
Dieper wil hij vooralsnog niet ingaan op zijn onderzoeksresultaten, die nog niet gepubliceerd zijn en dus nog niet door de molen van de peer review, de kritiek van collega-wetenschappers, zijn gegaan. Wel is Nemery overtuigd van de degelijkheid van zijn bevindingen.
Op jaarbasis liggen de Vlaamse PM10-waarden onder de Europese grens van 40 microgram, maar minder goede punten krijgen we op het vlak van het maximale aantal piekdagen: in 2007 werd in 21 van de 31 meetstations de piekgrens van 50 microgram meer dan de 35 keer overschreden, zo blijkt uit het recentste jaarrapport van de VMM. 2009 is nog maar vijf maanden oud en al 11 meetstations zitten qua piekdagen in het rood. Het kan trouwens nog hoger: bij het smogalarm afgelopen winter werd meer dan 70 microgram gemeten.
Duizend doden minder
Eerder legde Tim Nawrot, Nemery's co-coördinator bij Parhealth, ook al voor de hele Vlaamse bevolking het verband tussen fijn stof en sterfte. Concreet: als je het fijn stof het hele jaar door onder de 20 microgram zou kunnen houden, zou dat 630 Vlaamse doden schelen, "voor heel België wellicht een duizendtal".
Vandaag roept Federaal Wetenschapsbeleid de medewerkers aan diverse onderzoeksprojecten in Brussel samen onder het motto 'Gezondheid en kwaliteit van de buitenlucht'.
Wáár de grenzen van luchtvervuiling precies moeten liggen, daarover wil de wetenschapper Nemery zich niet uitspreken. "35 piekdagen boven de 50 microgram is misschien te genereus voor vervuilers", zegt hij. "Maar normen zijn ook een kwestie van doenbaarheid." En wellicht ook van hoe de toekomstige generaties over ons denken. Nemery: "Ik kan me voorstellen dat politici en wetenschappers die nu de effecten van luchtvervuiling minimaliseren over dertig jaar aangeklaagd worden, zoals dat nu gebeurt bij asbestproducenten."
Bron : De Morgen (Juli
2009)
