Kanker en chirurgie?

Een kanker mag geen lucht zien, zegt de volksmond. Een operatie waarbij een gezwel wordt weggehaald zou ertoe leiden dat uitgezaaide tumorcellen elders in het lichaam vrij spel krijgen en gaan groeien. Een kleine groep onderzoekers vermoedt dat in die volkswijsheid waarheid schuilt als het gaat over borstkanker, meldt de Amerikaanse krant The Baltimore Sun. De meeste kankerexperts staan sceptisch tegenover het idee, maar voorstanders zeggen dat er steeds meer bewijs komt voor hun stelling. ,,Door te opereren maken we het soms erger'', zegt Michael Retsky van de Harvard Medical School en het kinderziekenhuis van Boston. Als vrouwen met borstkanker hervallen, is dat volgens hem in ruim de helft van de gevallen te wijten aan een operatie.

Maar ook voorstanders van de hypothese vinden niet dat vrouwen met borstkanker een operatie moeten afwijzen. ,,Ik zou vrouwen geen ingreep ontraden uit angst voor uitzaaiingen'', zegt Larry Norton van het Memorial Sloan-Kettering in New York. Maar ''intrigerend'' vindt hij de hypothese wel.

Biologen weten al jaren dat chirurgie de aanmaak stimuleert van stoffen die wondgenezing bevorderen. Volgens Retsky en gelijkgestemden bevorderen die eiwitten de groei van sluimerende uitgezaaide kankercellen elders in het lichaam.

De hypothese vindt steun bij een andere, populaire tak van het kankeronderzoek. De voorbije jaren spelen wetenschappers met het idee dat tumoren voor hun groei afhangen van een bloedvatennetwerk dat ze om zich heen aanleggen. Michael Baum, een gereputeerd kankerchirurg van het Londense University College, denkt dat chirurgie ook de groei van deze bloedvaten bevordert. Snijden in het lichaam zou niet alleen een kankerhaard weghalen, maar potentiële kankerhaarden elders in het lichaam van extra voedsel en groeisignalen voorzien. Daar komt bij dat grote ('primaire') tumoren soms hebberig zijn en remmende stoffen uitsturen die verhinderen dat kleine, secundaire tumoren uitgroeien en met hun voedsel aan de haal gaan. Als zo'n primaire tumor wordt uitgesneden, valt die rem weg en kunnen secundaire tumoren explosief beginnen groeien.

Veel bewijzen voor de hypothese zijn er niet. ,,Ook als het klopt'', zegt Retsky, ,,zal chirurgie de hoeksteen van een kankerbehandeling blijven.'' Maar dan moeten artsen wel iets vinden op de neveneffecten ervan. (Juni 2006)