Laat ingrijpen bij hoge bloeddruk tijdens zwangerschap door gebrek aan kennis

Hoge bloeddruk tijdens de zwangerschap is gevaarlijk. De mogelijke gevolgen, zoals hersenoedeem, stuipen en hersenbloedingen, eisen jaarlijks wereldwijd 50.000 tot 65.000 vrouwenlevens. Ook in Nederland is deze zogeheten 'preeclampsie' de hoofdoorzaak van moedersterfte. Toch grijpen artsen vaak te laat in volgens Gerda Zeeman. Dit omdat er te weinig bekend is in de medische wetenschap over veranderingen in de hersendoorbloeding. Ook leren de handboeken dat vrouwen in principe geheel herstellen. Zeeman bracht als eerste de veranderingen in de hersenen in beeld en constateert onder meer dat er weldegelijk blijvende schade kan zijn.

Hoge bloeddruk komt ongeveer bij vijf tot tien procent van de zwangerschappen voor. Bij een patiënt met preeclampsie (ook wel zwangerschapsvergiftiging of toxicose genoemd) kunnen stuipen ontstaan, soms gevolgd door een hersenbloeding. Dit komt doordat de bloeddruk dan acuut stijgt. Zeeman heeft tijdens haar opleiding veel ervaring opgedaan met de behandeling van deze patienten: “Een stuipende vrouw zorgt voor een angstaanjagend moment voor artsen en verpleegkundigen en het is een drama wanneer je een moeder daarna ziet overlijden.” Medische handboeken onderwijzen dat een vrouw geheel herstelt na stuipen en dat hersenbloedingen zeldzaam zijn. Daarom wordt er momenteel vaak veel te laat gestart met bloeddrukverlagende medicatie. Maar een groot deel van de vrouwen lijkt jarenlang verschijnselen over te houden aan de stuipen, zoals geheugenverlies en gebrek aan concentratievermogen.

Het is bekend dat zwangerschap voor grote veranderingen zorgt in de belasting van hart en bloedvaten, maar de veranderingen in de doorbloeding van de hersenen zijn tot nu toe nagenoeg niet onderzocht. Daarom zijn artsen onzeker welke preventie of behandeling toe te passen. Met moderne MRI-technieken bracht Zeeman in beeld dat bij gezonde zwangere vrouwen de bloeddoorstroming in de hersenen afneemt, terwijl er juist een toename is bij vrouwen met zwangerschapshypertensie. Waarschijnlijk leidt dit mechanisme uiteindelijk tot stuipen. Verder ontdekte de promovendus dat een kwart van de patiënten in meer of mindere mate blijvende hersenschade overhoudt aan stuipen.

Stuipen en hersenbloedingen zijn in veel gevallen te voorkomen door tijdig de bloeddruk te verlagen en magnesiumsulfaat toe te dienen. Dat gebeurt helaas nog veel te weinig in Nederland. Hoe het magnesiumsulfaat werkt is niet bekend. Men denkt dat het samentrekking van de hersenvaten tegen gaat, maar Zeeman ontdekte dat het gunstige effect van magnesiumsulfaat daar niet aan toe te schrijven is.

Datum: 21 september 2005