Voorkomen van overgewicht belangrijker dan afvallen.

Mensen die hun overtollige pondjes zijn kwijtgeraakt hebben meer kans om jong te sterven dan mensen die hun overgewicht hebben laten zitten. Die ontdekking van Finse onderzoekers, gepubliceerd in de juni-editie van PLoS Medicine, zorgt voor ophef in de wetenschapsbijlagen. Moeten we maar ophouden met afvallen?

Prof. Michael Müller, afdeling Humane Voeding van Wageningen Universiteit:

‘Dit is een zeer interessante studie. Dat afvallen op de lange termijn zorgt voor een verhoogde sterftekans was al vaker gevonden, maar onderzoekers dachten altijd dat die resultaten het gevolg waren van methodologische fouten. Het bijzondere van deze studie is dat de Finnen die hebben uitgesloten. Aan de andere kant is het een ingewikkeld epidemiologisch onderzoek, dat niet vertelt wat de fysiologische oorzaak van die verhoogde sterftekans precies is.

Als je snel afvalt, dan betekent dat stress voor je lichaam. De vetcellen krimpen en geven hun vetzuren af om verbrand te worden. Je ziet dat die vetzuren terechtkomen in de lever, de spieren of andere organen, en dat is niet altijd positief. De cellen van de organen verliezen daardoor een beetje van hun functie. Ze gaan achteruit.

Een ander punt is dat afvallen vaak samengaat met aankomen. Jojoën noemen ze dat. Ga je na een geslaagd dieet weer veel frisdrank drinken en chips eten, dan groeien de vetlagen. Gevaarlijk zijn vooral de vetcellen rond de organen, het viscerale vet. Ze kunnen de organen belasten doordat ze ontstekingseiwitten aanmaken zoals TNF of interleukine-6. Die ontstekingseiwitten verhogen bovendien de kans op suikerziekte.

Bij dat verhaal moet je bedenken dat die cellulaire processen normaal zijn. Ze worden pas problematisch als ze chronisch worden. Het lichaam kan uitstekend tegen een beetje metabole stress, maar is niet goed bestand tegen een patroon van chronisch stress door het alsmaar heen en weer schommelen van het lichaamsgewicht. Misschien dat de Finnen de effecten van dat gejojo hebben gemeten, en niet van gewichtsverlies. Extremen zijn ongezond. Een stabiel gewicht is beter dan een gewicht dat op en neer jojoot. Als je iets wilt doen aan je overgewicht moet je niet één of ander dieet gaan volgen dat je lichaam in een staat van stress brengt, maar je levensstijl op een gezonde manier blijvend veranderen.

Je manier van leven is trouwens ook van belang als je aankomt, zou ik daar nog aan willen toevoegen. Het soort vetten dat je hebt gegeten toen je aankwam is waarschijnlijk een factor die de metabole stress van het afvallen meebepaalt. At je veel gezonde onverzadigde vetzuren, zoals in vis of plantaardige olie, dan zitten die ook in je vetcellen. Als die vetzuren vrijkomen veroorzaken ze minder schade dan verzadigde vetzuren. Onverzadigde vetzuren die vrijkomen laten beschermende genen in cellen harder werken. Bovendien maken ze cellen gevoeliger voor insuline. Verzadigde vetten doen dat niet.

De take-home message is dus niet dat je niets moet doen als je te zwaar bent. Het totale aantal mensen dat in deze studie overleed was gering, terwijl obesitas nog steeds ongezond is. Daar is geen twijfel over. Wel maakt de studie duidelijk dat we meer werk moeten maken van het voorkomen van overgewicht. Want overtollige kilo’s zijn ook gevaarlijk als je ze alweer hebt verloren.’ (Juli 2005)

    Printen