Luchtvervuiling en astma
Een op de vijf kinderen heeft astma door stikstofdioxide
Nergens in Europa is het percentage kinderen dat jaarlijks door stikstofdioxide astma ontwikkelt hoger dan in Nederland en België.
Dit blijkt uit een studie van Pattanun Achakulwisut e.a., die verscheen in The Lancet Planetary Health.
Dat er een verband is tussen astma en stikstofdioxide (NO2) was al bekend, maar is nooit op zo’n grote schaal onderzocht. Voor hun onderzoek bestudeerden Achalkulwisut en collega’s tussen 2010 en 2012 in 194 landen en 125 grote steden de NO2-concentraties in de lucht met behulp van satellietbeelden. Dit combineerden zij met bevolkingsaantallen uit de Global Human Settlement Population Grid 2015. Uit registraties verzamelden ze het aantal kinderen met astma, die gediagnosticeerd waren door een arts en de afgelopen twaalf maanden klachten van piepende ademhaling (wheezen) hadden.
De onderzoekers vonden dat NO2 verantwoordelijk is voor 13 procent van de jaarlijkse hoeveelheid nieuwe astmagevallen onder kinderen: vier miljoen kinderen krijgen waarschijnlijk astma door blootstelling aan de stof. 92 procent daarvan leeft in een land waar de NO2-concentraties lager zijn dan de WHO-grenswaarde; de onderzoekers bevelen dan ook aan deze te verlagen. Met name in hoge-inkomenslanden speelt het probleem; en in Europa spannen Nederland en België de kroon. Van de 38 duizend Nederlandse kinderen die in 2015 astma kregen werd 22 procent bepaald door NO2, net als in België. Met name in stedelijke gebieden was de NO2-concentratie hoog; in Nederland woonde meer dan de helft van de kinderen met NO2-gerelateerde astma in steden.
Deze bevindingen zijn volgens Onno van Schayck, hoogleraar preventieve geneeskunde aan de Universiteit van Maastricht, erg belangrijk. ‘Dit is de grootste studie naar NO2 en astma bij kinderen ooit. Het zijn alarmerende cijfers, maar ze verbazen me niet. We zien al jaren verhoogde NO2-concentraties in Nederland.’ De verklaring zit volgens hem in drie factoren. ‘Naarmate er meer mensen op een kluitje wonen, is de NO2-concentratie hoger. Maar we hebben vooral een enorme bio-industrie, die 40 procent van de NO2-concentratie veroorzaakt. Ook speelt de uitstoot door verkeer een belangrijke rol.’
Het cross-sectionele design van de studie beperkt de bevindingen: de NO2-concentraties uit 2010 tot 2012 zijn vergeleken met populatie- en astmacijfers uit 2015. Ook is er mogelijk een onderschatting van het aantal astmagevallen in lage- tot middeninkomenslanden. Desondanks is de kans op een oorzakelijk verband tussen NO2 en astma groot, aldus Van Schayck: ‘Lang dachten we dat de stof een marker voor vervuiling was, omdat hij makkelijk zichtbaar te maken is op satellietfoto’s. Nu weten we dat NO2 mogelijk een direct effect heeft op de luchtwegen, waarschijnlijk vanwege de omzetting naar het schadelijke ozon. Dit in combinatie met de huidige bevindingen maakt het erg waarschijnlijk dat NO2 astma kan veroorzaken.’
De studie is wegens het debat rondom het ‘Schone Lucht Akkoord’ opnieuw in het nieuws gekomen. Dit akkoord streeft naar een afname van uitlaatgassen om 50 procent gezondheidswinst in 2030 te realiseren, maar staat sinds de uitspraak van de
Raad van State over het Programma Aanpak Stikstof weer ter discussie. Is het akkoord voldoende om de hoeveelheid NO2 naar een gezonde hoeveelheid te brengen? Van Schayck: ‘Een aantal zaken in het akkoord is hiervoor belangrijk. De grootste vervuilers moeten aangepakt worden: de bio-industrie en het verkeer. Als we elektrisch kunnen rijden en zoveel mogelijk stikstofreinigers kunnen gebruiken, moeten we dat doen. Ook een aanpassing van de stikstofgrens zou geweldig zijn. Maar het beste is gewoon veel minder vlees eten en dus de bio-industrie verkleinen.’ Van Schayck is ervan overtuigd dat deze resultaten het stikstofdebat gaan beïnvloeden. ‘Gezondheidseffecten kunnen het verschil maken. Uiteindelijk is luchtvervuiling niet alleen slecht voor het milieu, maar ook voor mensen.’
Bron: Medisch Contact
De studie.
(September 2019)