Nog veel hormonen in gezuiverd afvalwater.

Rioolwater dat door een gangbare zuiveringsinstallatie is geweest, bevat nog te veel hormonen. Biologische zuivering met bacteriën biedt uitkomst, zegt ir. Titia de Mes, promovendus bij de sectie Milieutechnologie. Vooral natuurlijke geslachtshormonen zijn op die manier goed te verwijderen.
Geslachtshormonen die in urine zitten, komen via afvalwater in het milieu terecht. Dat kan gevolgen hebben voor de vruchtbaarheid van de mens en wordt ook in verband gebracht met sommige vormen van kanker. Vrouwelijke geslachtshormonen, zogeheten oestrogenen, hebben een nadelig effect op vissen. Ze veroorzaken vervrouwelijking van de vispopulatie en verminderde voortplanting.

De drie grootste boosdoeners, die voor negentig procent van dit effect zorgen, zijn oestron en 17β-estradiol, natuurlijke hormonen die worden uitgescheiden door man en vrouw, en het synthetische 17α-ethynylestradiol, het belangrijkste oestrogeen in de anticonceptiepil.

De Mes onderzocht hoe deze oestrogenen zich gedragen in verschillende zuiveringssystemen. Uit haar proeven bleek dat natuurlijke oestrogenen vooral kunnen worden afgebroken door aërobe zuivering. Bij deze techniek breken bacteriën onder zuurstofrijke omstandigheden verontreinigende stoffen af, en zetten ze die stoffen om in onder meer CO2.

De synthetische geslachtshormonen blijken taaier. ‘Aërobe zuivering werkt in principe wel, maar de hormonen breken veel langzamer af dan natuurlijke hormonen, tot honderd keer zo langzaam.’ Daarom zijn er grotere zuiveringsinstallaties nodig. Het afvalwater heeft dan een langere ‘verblijftijd’ zodat hardnekkige microverontreiniging te elimineren is. De Mes onderzoekt verder optimalisatie van zuivering met vervolgstappen zoals zandfilters.

Belangrijk is volgens haar dat de zuiveringsinstallatie wordt losgekoppeld van het afvoersysteem voor regenwater. Na hevige buien vindt nu vanuit het riool overstort plaats in rivieren en beken. Op die manier kunnen hormonen uit afvalwater alsnog in het milieu terecht komen. Daarom pleit De Mes voor het scheiden van regenwater en huishoudelijk afvalwater, en voor zuivering en hergebruik van huishoudelijk afvalwater ter plaatse. Dit kan gebeuren met compacte zuiveringsinstallaties in of bij woningen.

Wageningen UR ( Januari 2006)