Home / ...

Transvetten

Transvetten of beter gezegd trans-onverzadigde vetzuren zijn met een of meer dubbele bindingen in de transconfiguratie (bepaalde ruimtelijke structuur). Hierdoor gedragen ze zich in het lichaam geheel anders dan onverzadigde vetzuren.

Van nature komt transvet voor in zuivel en vlees van herkauwers, voornamelijk als vacceenzuur. Zo’n drie tot acht procent van de vetzuren uit deze producten heeft een dergelijke transstructuur. Voor een kleiner deel komt het voor als geconjugeerd linolzuur (CLA).  Geconjugeerd linolzuur, beter bekend als CLA, is een bijzondere groep transvetten met één transbinding zoals C18:2 (9c, 11t) en C18:2 (10t, 12c).
In melk en vlees van herkauwers, zoals koeien en schapen, komt CLA van nature voor. Het is voornamelijk een mengsel van C18:2 (9c, 11t), bekend als rumenzuur. Het ontstaat in de maag onder invloed van darmbacteriën, door fermentatie van linolzuur uit gras. Dit proces wordt biohydrogenering genoemd. Koeien die buiten grazen geven melk met een veel hoger CLA-gehalte dan dieren die in de stal gras of ander voer krijgen.

CLA supplementen bevatten doorgaans de samenstelling C18:2 (10t, 12c).

In het natuurlijke transvet van melk, yoghurt, kaas en boter wordt ook het omega-7 vetzuur trans-palmitoleïnezuur gevonden, wat blijkt te beschermen tegen het ontstaan van diabetes. In vetarme zuivelproducten wordt weinig van dit omega-7 vetzuur gevonden.

Het natuurlijke CLA in de voeding, zoals bijv. in volle yoghurt, heeft niet de nadelen van de "onnatuurlijke" transvetten. Uit verschillende onderzoeken blijken ze o.a. bescherming te bieden tegen kanker, het cholesterol te verlagen, het lichaamsgewicht te verlagen, gunstig te zijn tegen diabetes en te beschermen tegen botverlies en ontstekingsremmend kunnen werken.

De "onnatuurlijke" transvetten.

Tijdens een chemisch proces voegt de industrie waterstofatomen toe aan onverzadigde plantaardige olie en vetten. Dit proces heet hydrogeneren. Gedeeltelijk gehydrogeneerd betekent dat niet alle mogelijke plaatsen opgevuld worden met waterstofatomen.

Waarom de industrie deze transvetten produceren?

Het antwoord is simpel daardoor ontstaat een product wat beter te verwerken en veel langer houdbaar is en in de ogen van de consument een "gezond" plantaardig product is.

Bij dit hydrogeneren of harden van plantaardige oliën voor de productie van margarines en bak- en braadvetten worden grotere hoeveelheden transvetten gevormd, een daarvan is het Elaïdinezuur (trans-9-octadeceenzuur).

In de jaren tachtig kon het transvetzuurgehalte van margarines en bak- en braadproducten wel tot vijftig procent bedragen. De West-Europese voedingsmiddelenindustrie heeft naar aanleiding van de berichten uit de onderzoekswereld gereageerd door het transvetzuurgehalte te verlagen. De afname van de hoeveelheid transvetzuren is wel gepaard gegaan met een toename van het gehalte aan verzadigde vetzuren. De som van de verzadigde en transvetzuren is echter met tien tot vijftien procent gedaald. 

Terwijl de inname van transvetzuren via de consumptie van margarines vermindert is dat nog niet het geval bij  consumptie van bakkerijproducten (koekjes, cakes, wafels), frites en snacks. In deze voedingsmiddelen zitten vaak transvetten verborgen die onzichtbaar blijven voor de consument. Naast een belangrijke bijdrage tot de smaak, is het toegevoegde vet ook noodzakelijk voor de consistentie van het product. Vetmengsels op basis van partieel geharde vetten zijn hiervoor het best geschikt. Studies tonen aan dat het transvetzuurgehalte in bakkerijproducten sterk kan variëren van 6% tot evenwel ook uitschieters van bijna 20%.

Kies koek- en gebaksoorten met weinig of geen vet. Voorbeelden hiervan zijn (volkoren)biscuitjes, lange vingers, bitterkoekjes, taaitaai, eierkoeken, marsepein, rijstwafels,  schuimkoekjes, ontbijtkoek en kruidkoek. Koekjes of gebak waarvan het recept meer vet vraagt, kunt u beter zelf bakken. Vruchtenvlaai is een voorbeeld van een vetvrije gebaksoort. 
Blijf kritisch als verpakkingen van voedingsmiddelen de aanduiding plantaardig bevatten. Het ligt voor de hand te denken dat plantaardige vetten zonder meer gezond zijn. Helaas geven fabrikanten vaak wel aan dat plantaardige bronnen zijn gebruikt voor de fabricage van hun product, maar dikwijls blijkt dat er weinig over is van de goede eigenschappen. 

Gezondheidsaspecten van vetzuren:

Onverzadigde vetzuren zijn gezond en bijv. goed voor een verhoging van het goede (HDL) en een verlaging van zowel Totaal cholesterol als het slechte cholesterol (LDL).

Verzadigde vetzuren zijn veel minder gezond omdat ze alle  (HDL, LDL en Totaal) cholesterol waarden verhogen.

Transvetten met uitzondering van CLA zijn heel ongezond, ze doen wat cholesterol betreft alles verkeerd, het HDL omlaag en de LDL en Totaal omhoog. Maar ze veroorzaken volgens verschillende wetenschappelijke studies veranderingen in de structuur van lichaamscellen waardoor verschillende problemen het gevolg kunnen zijn:

• Veroorzaakt hart- en vaatziektes

• Bevordering kankers zoals; borst-, prostaat- en darmkanker

• Bevordering laag geboortegewicht

• Verhoging van bloedsuikers en ontstaan diabetes-2

• Verhoging lichaamsgewicht

• Bemoeilijken van opname van gezonde vetzuren

• Beschadigen van hersencellen

• Vermindert functie immuunsysteem

• Bevordering van onrust, agressie en ADHD

• Bevordering leverproblemen

• Blokkeert de aanmaak van pijn reducerende hormonen

• Verlaagt belangrijke vetzuren in moedermelk

• Bevordering roos en acné

• Vrouwen, waarvan 2% van hun dagelijkse calorieën uit transvetten bestaat, hebben 70-100% meer kans op vruchtbaarheidsproblemen als gevolg van het uitblijven van een ovulatie. Bij een gemiddeld dagelijks inname van 2.000 cal. betekent dat 4 gram transvetten per dag al voor problemen kan zorgen. 4 gram transvet kan men al binnen krijgen met het eten van 1 donut of 1 portie patat frites.

• Onderzoek laat zien dat onnatuurlijke transvetten aderverkalking flink bevorderen.

• Onderzoek laat zen dat hogere bloedwaarden transvetten zorgen voor een flink hogere kans op dementie.

• Hier een studie die laat zien dat het verbod op transvetten in de praktijk zorgt voor duidelijk minder hart- en vaatziektes.

Let op: Van het CLA in supplementen, die veelal gebruikt worden om af te vallen, tonen onderzoeken ¹ ² echter aan dat het van personen met overgewicht en insuline resistentie de resistentie net verhoogt waardoor de kans op diabetes-2 toeneemt. Gebruik deze supplementen dus niet als u overgewicht en insulineresistentie hebt. Omdat het waarschijnlijk lijkt dat bij iedere gebruiker met overgewicht de kans op diabetes-2 toeneemt kunnen CLA supplementen beter door hen niet gebruikt worden.

Het ergste is dat de Europese overheden (nog) niet voorschrijven dat op verpakkingen deze ongezonde transvetten apart vermeld moeten worden, dit ondanks dat de WHO al eind zeventiger jaren waarschuwde voor de de gevaren van het gebruik van transvetten. Vermoedelijk gaan er jaarlijks in Europa al tienduizenden mensen dood als gevolg van de inname van transvetten. In de VS is dit voorschrift sinds kort van kracht en nu al blijkt dat fabrikanten in snel tempo de transvetten uit de voeding flink verminderen en vele het zelfs al weglaten. Voorlopig moet u zelf dus goed opletten: Staat bij de ingrediënten ‘plantaardig vet, gedeeltelijk gehard’ of ‘gehydrogeneerd vet’, dan kan dit duiden op de aanwezigheid van transvet. 

(Inmiddels, 3 januari 2019, lijkt er overeenstemming te zijn om het gebruik van transvetten in Europa aan banden te gaan leggen.)

Printen

(09-03-2020)